De burgemeester van Utrecht wil gesprekken in besloten groepen op het internet makkelijker kunnen volgen en websites sneller uit de lucht kunnen halen. Maar is dat ook echt nodig?

De burgemeester van Utrecht sprak gisterenBurgemeester Utrecht: rellen aangejaagd door vloggers, samen met zijn collega's uit Den Haag en Amsterdam, met minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid. In dat gesprek zou hij de minister hebben gevraagd het makkelijker te maken om websites uit de lucht te kunnen halen en toegang te kunnen krijgen tot besloten groepen. Dat zou nodig zijn voor het bestrijden van de rellen die sommige Utrechtse wijken teisterden. De NOS citeert de burgervader: "Nu kom je halve wetgeving, privacy en weet ik wat tegen."

Het is de rol van de burgemeester om de openbare orde in zijn stad te handhaven en dat zal zonder twijfel geen makkelijke opgave zijn. Hij kan immers (gelukkig maar!) niet besluiten om alle jongeren preventief op te sluiten of om bij iedereen over de schouder mee te kijken. Dat zou een veel te grote inbreuk zijn op de vrijheid van zijn burgers. Maar dat neemt niet weg dat het een taak is van de burgemeester om verstoringen van de openbare orde te voorkomen, of, als ze er dan toch zijn, te handhaven.

Voorkomen in plaats van repressie

Voor die handhaving hebben de burgemeester en de politie een toereikend instrumentarium nodig. Het heeft niet zo veel zin om taken bij de burgemeester te beleggen, als hij ze niet kan uitvoeren. Dat mag echter niet ten koste van de vrijheid die we juist willen beschermen. De bescherming daarvan betekent ook dat je, als je de bevoegdheden van de burgemeester en politie wilt uitbreiden, je een zorgvuldige afwegingIn ander artikel gaan we dieper in op die afweging: een slecht omschreven probleemstelling is een recept voor slechte wetgeving. moet maken tussen de inbreuken op onze vrijheid die dat met zich meebrengt en het belang van de handhaving van de openbare orde. Die afweging is lastig en kun je alleen maken als je over genoeg informatie beschikt. Je moet dan weten welk probleem je precies probeert op te lossen, of de huidige middelen niet al volstaan en of er geen minder ingrijpende alternatieven bestaan. De boude uitspraak over "halve wetgeving, privacy en weet ik wat" is niet voldoende. Anders gezegd: mensenrechten horen in de weg te staan.

Maar minstens zo belangrijk is dat de burgemeester vooral inzet het op het voorkomen van die rellen. Dan hebben we geen “handhaving van de openbare orde”, repressie en inbreuken op onze vrijheid nodig. Want die rellen staan natuurlijk nooit op zichzelf. De oorzaken zijn vast een meer complex samenspel van factoren. Een aantal deskundigen dat in TrouwTrouw: "Wat is er aan de hand in de Schilderswijk, Overvecht en Kanaleneiland?" werd geciteerd noemde de "lethargie van het alsmaar thuiszitten" en het "ontbreken van structuur." De krant noemt bovendien de weersomstandigheden: "de hitte was waarschijnlijk een directe aanleiding". En wat vast ook niet helpt: een capaciteitsprobleem en een mogelijk onhandige strategieNRC: "Onvrede binnen Utrechtse politie over aanpak rellende jongeren" bij de politie. Al die aspecten moet je meenemen in de discussie die voorafgaat aan een uitbreiding van het arsenaal van de politie.

Weersverwachting

Rellen voorkom je niet met een proefballon. Daar is veel meer voor nodig. Zonder meer is duidelijk dat je die rellen niet voorkomt met slecht onderbouwde verzoeken om meer bevoegdheden. Dat onderstreept ook het artikel waarin de burgemeester aan het woord kwam: "De arrestatie van drie van hen heeft de angel gehaald uit de rellen." En ook is de hitte op dit moment ver te zoeken.