De CoronaMelder, de app van het Ministerie van Volksgezondheid die gebruikers moet waarschuwen als zij recent in de buurt van iemand zijn geweest die naderhand met het coronavirus besmet bleek te zijn, voldoet nog niet aan de eisen die privacy- en mensenrechtenexperts in april stelden.

Langs de lat van Veilig Tegen Corona

Toen het ministerie de app aankondigde, publiceerde een brede coalitie van meer dan 40 expertsZie hier de volledige lijst met ondertekenaars. tien uitgangspunten waaraan zo'n app zou moeten voldoen. Deze 'Veilig Tegen Corona'-coalitie, achtte deze uitgangspuntenEnkele organisaties hebben op verzoek van het ministerie deze uitgangspunten toen ook verder uitgewerkt. Lees de uitwerking hier. noodzakelijk voor het beschermen van vrijheden en rechten, veiligheid en de sociale cohesie. Nu de app is afgerond en de lancering van de CoronaMelder dichterbij komt, hebben mede-initiators Bits of Freedom, Waag, Amnesty International en Platform Burgerrechten de app beoordeeld op deze tien uitgangspunten.

De organisaties zijn verheugd dat veel van de uitgangspunten door het ministerie zijn overgenomen. Tegelijkertijd schiet CoronaMelder tekort op juist de uitgangspunten die de brug slaan tussen technologie en maatschappij. Het proces van ontwikkeling is, na een valse start, ongekend open en transparant geweest. De app is technisch goed ontworpen met veel aandacht voor privacy en gebruikersgemak. Toch zijn meer fundamentele zaken nog altijd niet goed geregeld. Het ministerie heeft nagelaten essentiële randvoorwaarden te organiseren.

Eén van die randvoorwaarden is dat een gebruiker zich na een melding van de app direct kan laten testen. Nu wordt slechts geadviseerd tien dagen thuis te blijven, waardoor de meerwaarde van de app nihil wordt. De organisaties zijn in hun analyse ook zeer kritisch op de rol van Google en Apple, maar prijzen ook onder meer de aandacht die de app-bouwers hebben gehad voor toegankelijkheid en gebruiksvriendelijkheid.

De app bestaat niet in een vacuüm

"We hopen dat deze analyse houvast biedt voor mensen die graag zelf een geïnformeerd oordeel willen vellen over of ze de CoronaMelder wel of niet willen installeren en gebruiken," zegt Rejo Zenger, beleidsadviseur van Bits of Freedom. "Dat neemt niet weg dat we veel liever zien dat het ministerie inzet op maatregelen die bewezen effectief zijn in de bestrijding van dit virus."

De overheid heeft laten zien dat het mogelijk is om open source software te ontwikkelen in een transparant ontwikkelproces. Daardoor is de app beter en veiliger geworden. "Maar de app bestaat niet in een vacuüm", zegt Marleen Stikker, directeur van Waag. "Technologie moet ingebed zijn in sociaal-maatschappelijke voorwaarden. Als dat niet op orde is, levert de app schijnveiligheid. Ook leidt het ons af van de vraagstukken die we eerst hadden moeten adresseren: voorkomen van besmettingen door voldoende testcapaciteit en bevorderen van gedragsverandering, het opleiden en inzetten van mensen voor persoonlijke begeleiding bij bron- en contactonderzoek."

"Ook de afhankelijkheid van Google en Apple blijft problematisch," zegt Tijmen Wisman van Platform Burgerrechten. "Met de keuze voor hun framework heeft het ministerie zich afhankelijk gemaakt van twee Amerikaanse techreuzen. Zij bepalen hoe de technologie werkt en hebben daarmee grote invloed op de effectiviteit van de app. Zij bepalen ook wanneer de onderliggende code van de CoronaMelder weer wordt weggehaald."