De coronacrisis heeft videoconferentie software een vast onderdeel van onze huidige werk-, studie- en leefsituatie gemaakt. En onder het mom van een snelle en toegankelijke overgang naar online werken, gaan de bedrijven achter deze software er nu met onze (biometrische) gegevens vandoor. Er zijn creatieve oplossingen nodig om onze persoonlijke ruimte te beschermen tegen de technologie (en de ogen) die wij nu in onze woonkamers binnen laten.

Het 'nieuwe normaal' haalt ogen je huis binnen

Als gevolg van COVID-19 moet er sinds maart zoveel mogelijk vanuit huis gewerkt worden. Deze beslissing zorgde voor nieuwe ontdekkingen, experimenten en vroeg om een hoge mate van flexibiliteit. Vanuit offline met elkaar werken en samenzijn werd er uitgeweken naar het online bellen. Na een aantal maanden schakelen we nu makkelijk tussen Zoom, Teams, Jitsi, Houseparty, Skype en andere videoconferentie tools. Dit ‘nieuwe normaal’ heeft mij dingen doen beseffen waar ik eerder nooit bij heb stilgestaan.

Door de transitie naar online bellen ontvang ik nu relaties in mijn persoonlijke leefomgeving, een omgeving die eerder alleen voor mijn vertrouwenskring toegankelijk was. Nu mijn andere relaties (of zelfs vreemden) binnen kunnen komen, voel ik mij genoodzaakt zo goed mogelijk voor de dag te komen en word ik gedwongen met andere ogen naar die ruimte te kijken. Laat ik een kant van mij zien die ik misschien liever verborgen zou willen houden? Ik ben me er plotseling van bewust dat ik, nu ik mijn persoonlijke leefomgeving laat zien, hier ook op word beoordeeld.

In het begin ben ik daarom druk bezig geweest de perfecte plek in mijn huis te vinden om goed voor de dag te komen. Ga ik voor de boekenkast zitten? Voor een poster met een slimme tekst? En hoe hou ik mijn huisgenoten buiten het videokader? Er bestaat sociale druk om je camera aan te zetten en van sommige sessies word je zonder camera uitgesloten. Belangen op het gebied van privacy en imago moeten worden afgewogen tegenover het belang van deelname en het komen tot resultaten.

De dataruil is niet noodzakelijk

Virtuele achtergronden bieden hier een goede oplossing voor. Verschillende platformen experimenteren met de juiste vorm, maar over het algemeen bestaat de functie uit twee opties. Een achtergrond blur die alles behalve de persoon voor de camera wazig maakt. En een zelf gekozen afbeelding dat alles bedekt behalve het gezicht van de spreker. Maar deze functie roept ook vragen op over hoe deze techniek nu werkt.

In principe heeft elke videoconferentiedienst een gezichtsherkenningsalgoritme. Door de achtergronden, blurfuncties of filters te gebruiken kunnen wij aspecten van ons leven bedekken voor anderen. Helaas staan wij hiermee ook onze (biometrische) gegevens af aan algoritmes waarvan de doeleinden niet altijd eenduidig zijn. We laten ons gebruiken als trainingsobjecten voor gezichtsdetectie algoritmes in onze haastige overgang naar gratis videobellen zonder daadwerkelijk stil te staan bij wat dat zou betekenen voor onze privacy. Met de meeste oplossingen om onze data te beschermen zoals digitale filters en achtergronden nodigen wij algoritmes uit ons gezicht te bestuderen en te gebruiken.

Deze ruil wordt vaak als onontkoombaar gepresenteerd. Maar digitale technologie hoeft helemaal niet altijd de oplossing te zijn. Juist analoge alternatieven zouden hier een uitkomst kunnen bieden door onze leefomgeving af te schermen zonder dat wij onze biometrische gegevens afstaan.

Filtered Reality

Momenteel is het afplakken van je webcam met behulp van een webcam cover een van de weinige analoge oplossingen die beschikbaar zijn voor een groot publiekOok wij hebben een handige webcamcover in onze shop. Maar deze cover heeft maar twee opties: De cover is dicht en alles is afgeschermd of de cover is open en alles is te zien. Samen met mijn team ik de afgelopen tijd gewerkt om een nieuwe vorm voor webcam covers te ontwerpen. Het prototype, onder de naam Filtered Reality, is een webcam cover die je de regie geeft over wat je laat zien door verschillende analoge lenzen te maken. Hierdoor kan je dezelfde effecten toepassen om de achtergrond te verwarren of je gezicht te blokkeren zonder afhankelijk te zijn van digitale oplossingen. Door het gebruik van deze covers kunnen wij, zolang thuiswerken standaard is, ons beschermen tegen de algoritmes die ongevraagd ons huis binnendringen en ons lichaam analyseren. Zo bestaat er toch de mogelijkheid af te schermen wat je belangrijk vindt, zonder daarvoor je gegevens af te hoeven staan.

Dit project wordt op dit moment verder uitgewerkt, maar kun je hier vinden:

Deze blog is tot stand bekomen door samenwerking tussen Lotte Houwing, Mick Jongeling, Pranamita Ray, Madeleine Assadi, Robbert de Graaf en Daan Walder. In een periode van 6 maanden hebben wij projecten gemaakt op het gebied van counter-surveillance cultuur en digitale activisme. De uitkomst van het project is te zien op www.projecthiveminds.com. Ik wil via deze voetnoot Pranamita, Madeleine, Robbert en Daan bedanken voor onze samenwerking en Gijs Huisman bedanken voor de supervisie vanuit de Digital Society School.