De Europese Commissie publiceerde twee nieuwe wetsvoorstellen voor de regulering van onze sociale media en online marktplaatsen. Die regels zijn hard nodig, maar de voorstellen van de Europese Commissie missen helaas ambitie.

Regulering van reuzen

Om te beginnen: we vinden het ontzettend goed dat de Europese Commissie deze voorstellen doet, de Digital Services ActLees hier over de Digital Services Act en de Digital Markets ActEn lees hier over de Digital Markets Act. In de afgelopen decennia is het internet erg veranderd. Tegenwoordig is de macht op het internet en in het verlengde daarvan ook de macht in onze maatschappij, geconcentreerd bij een beperkt aantal zeer dominante bedrijven. Het is belangrijk dat er regels komen die moeten zorgen dat we meer grip krijgen op deze technologiereuzen.

Behoud het goede

Gelukkig heeft de Commissie oog voor wat nu al goed gaat. Eén van de redenen waarom het internet zo heeft kunnen groeien is dat, ook nu al, platformen en providers niet zomaar aansprakelijk gehouden kunnen worden voor de uitingen van hun gebruikers. Ze hoeven alleen maar in te grijpen als ze weet hebben van de illegaliteit van zo'n upload. Ze hoeven zich daarom geen zorgen te maken over onverwachte schadeclaims. En dus voelen ze ook niet de noodzaak om bij elke upload van een gebruiker te controleren of die upload wel door de beugel kan. Ook is er geen reden om vooraf, in de gebruiksvoorwaarden, erg beperkend te zijn. Dat is goed voor de bescherming van jouw privacy en jouw uitingsvrijheid. Het nieuwe wetsvoorstel laat dat netjes intact.

Uitwerking is nodig

Fijn dat de Commissie het goede wil behouden, maar wel jammer dat ze niet ook even kijkt naar wat echt beter moet. Bijvoorbeeld het proces dat beleidsmakers "notice and takedown" noemen. Stel dat iemand tegen jouw wensen in een intieme foto van jou online zet. Jij kan dat melden bij de provider of het platform. Die beoordeelt jouw melding en maakt daarna de gewraakte informatie zo nodig ontoegankelijk. Het huidige proces laat echter veel te veel open. Met als gevolg dat legitieme informatie te vaak ontoegankelijk wordt, terwijl informatie die je écht snel offline wilt soms veel te lang blijft staan.

Er zijn genoeg verbeteringen te bedenken. De Commissie had kunnen afdwingen dat een platform altijd eerst wederhoor bij de uploader moet doen, voor zij beslist iets offline te halen. En het zou ook veel helpen als de regels onderscheid zouden maken tussen verschillende soorten content. Een melding over wraakporno wil je anders afhandelen dan een melding over een auteursrechtinbreuk. Een gemiste kans dus.

Ambitie mist

Kortom, de Commissie had heel wat ambitieuzer moeten zijn. Haar voorstel legt vooral de huidige praktijk vast, en lijkt niet opgesteld vanuit een visie over ons ideale communicatielandschap. Het geeft geen richting, we dobberen gewoon voort. Het voorstel van de Commissie zal met name bijzonder weinig veranderen aan onze afhankelijkheid van een klein aantal dominante bedrijven die de poortwachters van ons (online) publieke debat zijn. Als je een groot bereik wilt voor een video, kun je eigenlijk niet om Google's YouTube heen. Maar Google vindt lang niet allesGoogle bepaalt of Women on Waves een stem heeft of niet geschikt voor haar platform. Het account van vrouwenrechtenorganisatie Women on Waves werd bijvoorbeeld keer op keer om onduidelijke redenen beperkt. Die afhankelijkheid is slecht voor onze vrijheid.

Ons publieke debat online, en daarmee ook onze democratische rechtstaat, is gebaat bij een burger die iets te kiezen heeft. Accepteer je de voorwaarden en inrichting van Platform A, of past Platform B je beter? Die keuze heb je nu niet. De keuze is nu Google's YouTube, of amper een handjevol views voor je video. Eén van de dingen die ons verder kunnen helpen is bijvoorbeeld interoperabiliteit. Dat zou er voor zorgen dat jij niet langer gedwongen bent om YouTube te gebruiken als je iemand die op YouTube actief is wilt volgen. Maar interoperabiliteit is helaas geen groot onderdeel van de voorstellen van de Commissie. Hopelijk weten de lidstaten en het Europees Parlement van dit voorstel alsnog een ambitieuze set regels te maken. Dat is in ieder geval onze inzet. Zeg maar, onze ambitie.