Anonimiteit op sociale media verbieden, is dat een goede oplossing voor alle haat? Dat vroeg de Telegraaf ons in reactie op het nieuws dat Gordon een meer dan 40 duizend keer ondertekende petitie overhandigde aan de minister van Rechtsbescherming. Dit was onze reactie.

Op het schoolplein

Online anoniem kunnen blijven is ontzettend belangrijkAnomiteit is onmisbaar voor je zelfontplooiing, schreven we in de Telegraaf. Het stelt je in staat om te kunnen zijn wie je bent. Misschien sta je overdag wel voor een klas met jonge kinderen, en ga je ’s avonds helemaal los op een pilletje. En wil je over dat laatste op internet je ervaringen delen, maar dan wel zonder dat je de volgende ochtend op het schoolplein je meteen moet verdedigen tegenover een verontwaardigde ouder.

Anonimiteit stelt je ook in staat te ontdekken wie je bent. Als je twijfelt over het geslacht waartoe je je aangetrokken voelt, dan wil je daarover met anderen van gedachten kunnen wisselen, zonder dat je ook meteen helemaal uit de kast moet. Anonimiteit is onmisbaar, voor je zelfontplooiing en voor je vrijheid van meningsuiting.

Online vuiligheid

En ja, natuurlijk maken sommige mensen misbruik van de mogelijkheid om onder een willekeurige naam hun mening te ventileren. Ik schrik iedere keer weer van de vuiligheid die online wordt gegooid. Het doet altijd weer pijn om van iemand te horen dat ze niet op sociale media actief zijn, uit angst voor keiharde, totaal ongefundeerde en ongepaste bedreigingen.

Dat het internet niet voor iedereen een fijne plek is, heeft vele oorzaken. Voor een deel heeft dat te maken met de manier waarop die sociale-mediaplatforms zelf ingericht zijn. De platforms zijn gebouwd om korte, ongenuanceerde en controversiële reacties uit te lokken en voorrang te geven. En het gebrek aan consequenties als je iemand online door het slijk haalt, helpt ook niet.

Anonimiteit is onmisbaar

Maar de vraag of anonimiteit op sociale media moet kunnen of niet, is eigenlijk de verkeerde. Je bent nu ook al niet anoniem online. Alleen als je speciale technologie gebruikt en je gedrag doelbewust aanpast. Maar dat doet bijna niemand en is bovendien moeilijk langdurig vol te houden. Als je dat niet doet, ben je zelden of nooit écht anoniem. En dat is ook precies de reden waarom Gordon de IP-adressen van de schrijvers van de hatelijke berichtjes op Mediacourant opeist. Daarmee kan hij namelijk in de meeste gevallen dan via een internetprovider de naam en adresgegevens van de reaguurder achterhalen.

Energie, tijd en geld

Het probleem is dat dit Gordon ontzettend veel energie, tijd en geld kost. Dat heeft niet iedereen, dus dat ontmoedigt. En dat laat eikels die haatdragende dingen online zetten dan weer vrijuit gaan. Het proces waarmee je wat iemand online zet aan de rechter kunt voorleggen moet veel eenvoudiger, sneller en toegankelijker. Het moet makkelijker zijn dan nu om zo’n post te laten verwijderen, of een rectificatie of schadevergoeding te eisen. Het moet ook bijvoorbeeld mogelijk zijn om berichtjes die overduidelijk in strijd met de wet zijn en enorme impact hebben, zoals wraakporno of sommige bedreigingen, met een spoedprocedure supersnel offline te halen.

Bescherm slachtoffer én anonimiteit

En ik begrijp ook wel, dat is veel complexer dan botweg roepen dat anonimiteit op sociale media verboden moet worden. Het proces verbeteren vraagt veel meer creativiteit en doorzettingsvermogen dan een nieuw verbod introduceren. Maar anonimiteit is essentieel voor zelfontplooiing en het zou een doodzonde zijn als we het, uit luiheid of gebrek aan ambitie, ongezien weggooien. Iedereen wordt er beter van als we ervoor zorgen dat internetgebruikers de middelen hebben om de haat en vuiligheid die hen raakt te lijf te kunnen, maar daarbij ook al het goede dat anonimiteit brengt te behouden.