De wonderen zijn de wereld nog niet uit: Bits of Freedom begint haar reactie op het concept van een wetsvoorstel van de minister van Veiligheid en Justitie met een welverdiend compliment aan het ministerie.

De minister deed vorige week een voorstelKijk hier voor het voorstel en de toelichting om het gebruik van persoonsgegevens om te intimideren strafbaar te maken. Dat vinden we een hele goede zet. Het gebeurt veel te vaak dat iemand monddood wordt gemaakt doordat een hufter bewust diens gegevens verspreidt, met soms een begeleidende bedreigende oproep. En op die manier bedreigen is niet altijd strafbaar. Goed dus, dat de minister daar nu met een wet iets aan wil doen. En nog beter dat die wet ook nog eens scherp genoeg geformuleerd is om niet een groot risico voor de vrijheid van meningsuiting te zijn.

Wat bedoelt de minister precies?

In onze reactie vragen we de minister vooral om wat dingen helderder uit te leggen. Met het intimideren wordt "het een ander vrees aanjagen" bedoeld. Het gaat daarbij, volgens de toelichting, om “een emotie die ieder normaal mens onder vergelijkbare omstandigheden ook zou hebben.” Wij vragen ons af wat daar precies onder valt. Valt bijvoorbeeld aankaarten dat de directeur van Shell privé een eiland zou hebben gekocht in een land waar dat bedrijf is veroordeeld voor vervuiling ook onder “vrees aanjagen”? Is het hebben van angst dat er activisten met bootjes rondom het eiland varen zo’n emotie? Is het vrezen van publicitaire schade een reden voor strafbaarheid van de uiting?

Met het voorstel van de minister zou het ook strafbaar zijn om zo te intimideren dat iemand zijn werk niet meer kan doen. Ook hier zijn we bang dat dit te breed kan worden uitgelegd. In de toelichting noemt de minister het verspreiden van persoonsgegevens van undercoveragenten. Dat gebeurt dan om die agenten herkenbaar te maken waardoor zij dat werk niet meer goed kunnen doen. Daar is misschien iets voor te zeggen in de context van een groot opsporingsonderzoek naar criminele activiteiten. Maar als undercoveragenten deelnemen aan een demonstratie voor, bijvoorbeeld, een beter milieu of gelijke rechten voor mensen van kleur, dan is zo’n strafbaarstelling wél problematisch.

Onderliggende problemen blijven liggen

Ook wijzen we de minister erop dat het strafbaar maken van doxing niet alle onderliggende problemen oplost. Het is belangrijk dat de minister naast dit wetsvoorstel ook iets doet aan het feit dat persoonsgegevens eenvoudig beschikbaar zijn in publiek toegankelijke bronnen. Neem bijvoorbeeld de registers van het Kadaster en de Kamer van KoophandelZoals wij ook al eerder samen met onder meer De Goede Zaak aankaartten. In beide gevallen kunnen zulke gegevens bijvoorbeeld in combinatie met andere gegevens uit andere bronnen, gebruikt worden voor intimiderende doeleinden. Het beperken van de beschikbaarheid van dit soort gegevens draagt bij aan de beperking van het mogelijke misbruik ervan.

De minister merkt verder terecht op dat er in het huidige maatschappelijke klimaat sprake is van een verharding van uitingen op het internet. Dat wordt volgens ons mede veroorzaakt door onze afhankelijkheid van een beperkt aantal platforms van een nog beperkter aantal Amerikaanse technologiebedrijven. De dominantie van Facebook, Twitter en enkele andere partijen in het online publieke debat, maakt dat zij grote invloed hebben op de inhoud van ons publieke debat.

Maar misschien nog relevanter is dat deze platforms daar bovenop ook nog eens de vorm van het gesprek bepalen, door allerlei keuzes in het ontwerp van het platform. De berichtjes op Twitter zijn door hun beperkte lengte en de retweet-counter eronder, weinig uitnodigend om een genuanceerd verhaal te vertellen. Het gevolg is dat radicalere berichtjes makkelijk viral kunnen gaan, terwijl voor een genuanceerder verhaal geen plaats is.

Als je doxing écht wilt aanpakken, moet je ook iets doen aan de macht van de poortwachters van onze publieke debat online.