De politie weigert uitleg te geven en de minister ontkende eerst, maar krabbelt nu terug. Kortom, het gebrek aan transparantie over het (experimentele) gebruik van Clearview AI door de Nederlandse politie wordt steeds ongemakkelijker.

Waar rook is is vuur

"Biometrische surveillance, in de zin van real time gezichtsherkenning, wordt op dit moment in Nederland niet gedaan." schrijft minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker in de beantwoordingLees hier de beantwoording van deze Kamervragen van Kamervragen over het gebruik van Clearview AILees hier onze oproep om Clearview AI in Nederland aan te kunnen pakken door de Nederlandse politie. Een stellig antwoord na de publicatie van BuzzfeedIn dit artikel van Buzzfeed vind je de cijfers waaruit blijkt dat er tussen de 51 en de 100 zoekslagen zijn uitgevoerd door Nederlandse agenten. Maar volgens minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid is dat antwoord te ruim. Hij corrigeert minister DekkerLees hier de correctie: "Voor het gebruik van biometrische surveillance in de publieke ruimte door de politie, in de zin van real time gezichtsherkenning, wordt op dit moment in de politieorganisatie geen toestemming gegeven."

Hier wordt duidelijk teruggekrabbeld. En dat zorgt voor ongemak, want het laat veel vragen open: Werd er eerder wel toestemming voor gegeven? Of gaat dat nog gebeuren? Werd er zonder toestemming gebruik van gemaakt? Ook de politie laat deze ruimte door te zeggen dat zij gebruik door individuele agenten niet kan uitsluitenLees hierover ook het artikel in de Volkskrant . De afwezigheid van een helder verhaal wekt de indruk dat de politie onvoldoende grip heeft op het gebruik van ingrijpende technologie door haar medewerkers en dat de minister dit afdekt.

Eerlijkheid duurt het langst

Ook uit andere landen waar eerst stellig beweerd werd dat er geen gebruik van Clearview AI werd gemaakt klinken nu andere verhalen. In België is het controleorgaan op de politie een intern onderzoek gestart waaruit naar boven kwam dat er wel degelijk zoekslagen zijn uitgevoerdLees hier het bericht over het gebruik van Clearview AI door de Belgische politie. De politie in FinlandLees hier het artikel over het gebruik van Clearview door de Finse politie komt ook terug op de ontkenning en zegt de technologie te hebben getest. En ook in ZwedenLees hier verder over het onderzoek en ingrijpen door de Zweedse toezichthouder, is er door onderzoek van de toezichthouder boven water gekomen dat en hoe de politie gebruik heeft gemaakt van de dienst.

Dat andere Europese regeringen dit nu toegeven, maakt de inzet van deze technologie niet beter. Maar hun heldere verhaal zorgt er wel voor dat men meer vertrouwen in de politie kan hebben. Dat burgers er op kunnen rekenen dat er controle bestaat op het gebruik van technologie door de politie en dat het beschermen van de rechten en vrijheden van burgers iets is dat de politie serieus neemt. Maar in Nederland zegt de politie dat zij het gebruik door individuele agenten niet kan uitsluiten en de minister durft alleen toe te zeggen dat er officieel geen toestemming voor wordt gegeven en het daarbij gelaten wordt. Dat soort vage taal geeft ons weinig vertrouwen.

Dit gebrek aan openheid is onacceptabel

Waar rook is is vuur en nu kunnen we alleen vermoedens, en geen duidelijkheid hebben. Dat is erg ongemakkelijk. Er moet transparantie komen over het gebruik van Clearview AI door (medewerkers van) de Nederlandse politie. En er moet helderheid komen over hoe de minister gaat voorkomen dat dit in de toekomst gebruikt kan worden. Want met dit soort woordenspelletjes ondermijn je als minister niet alleen je eigen geloofwaardigheid, maar ook ons vertrouwen in de politie. Dat kan niet de bedoeling zijn.