Deze week debatteerde en stemde het Europees Parlement over de Digital Services Act: de wet die online platformen regels op moet leggen. We spoorden Europarlementariërs aan om onze digitale burgerrechten beter te beschermen door bijvoorbeeld het gebruik van op tracking gebaseerde advertenties ernstig te beperken. En dat is gelukt!

De stemming

De Digital Services Act waar in de Europese Unie aan wordt gewerkt moet ons beschermen tegen dominante online platformen. Het afgelopen jaar hebben Europarlementariërs in verschillende commissies aan de wet gesleuteld, wetswijzigingen voorgesteld en daarover gestemd. Dit alles kwam woensdag en donderdag tot een grande finale in het Europees Parlement. Daar werd gestemd over de originele tekst en over wijzigingen die later nog zijn voorgesteld. De belangrijkste opdracht die wij hadden voor Europarlementariërs was om het gebruik van op tracking gebaseerde advertenties ernstig te beperken.Lees hier waarom wij willen dat op tracking gebaseerde advertenties aan banden worden gelegd En die taak hebben ze volbracht! We maakten een korte analyse van de regels die het wel en niet hebben gehaald in de stemming en laten je weten wat we daarvan vinden.

Op tracking gebaseerde advertenties

Grote online platformen houden ons online gedrag in de gaten om zo een specifiek beeld van ons te vormen. Op dat specifieke beeld baseren ze de advertenties die we te zien krijgen. Dit verdienmodel leidt tot discriminatie en manipulatieDoe de Korte Cursus Manipulatie!. En tot een verstoring van ons publieke debat, en daarmee de democratie. Daarom hebben we ons afgelopen jaar ingezet voor een verbod op deze manier van adverteren. Een algeheel verbod is er helaas niet gekomen. Maar het wordt wel ernstig beperkt, en daar zijn we ontzettend blij mee.

Je kunt straks kiezen of je wel of geen op tracking gebaseerde advertenties voorgeschoteld wil krijgen. En als je ervoor kiest om dat soort advertenties niet op je feed te zien, mag dat er niet voor zorgen dat je minder functies krijgt. Wanneer je ervoor kiest om wel op tracking gebaseerde advertenties te ontvangen, dan mogen die in ieder geval niet gebaseerd zijn op gevoelige persoonlijke gegevens. Jouw etniciteit, politieke, religieuze of filosofische overtuiging, de status van jouw gezondheid en jouw seksuele geaardheid mogen dus nooit bepalen welke advertenties je te zien krijgt. Dit zijn grote stappen in de beteugeling van op tracking gebaseerde advertenties en dus naar een vrijer publiek debat. We zijn dan ook blij dat het Europees Parlement de belangen van de Europese burger boven die van techgiganten heeft verkozen.

Dark patterns

Ook heeft het Europees Parlement besloten dat er een verbod moet komen op zogenoemde dark patterns. Dat zijn designtrucjes waardoor de gebruiker gemanipuleerd wordt om een bepaalde keuze te maken. Bijvoorbeeld de melding dat er nog maar één kamer over is in het hotel dat je bekijkt. Of wanneer het hokje voor "abonneren op de nieuwsbrief" alvast voor je is aangevinkt. Of wanneer de ja-knop groter is dan de nee-knop bij de pop-up die vraagt of je het gebruik van cookies door een website oké vindt. Als het aan het Europees Parlement ligt, mag dat straks allemaal niet meer. En daar zijn we blij mee, want: hoe minder manipulatie, hoe beter!

Eerst denken, dan doen

Als de Digital Services Act (DSA) eenmaal is ingevoerd kunnen mensen inhoud op een platform aanmerken als illegaal of ongewenst. Een platform moet dan nagaan of dat echt zo is. En besluiten of ze een waarschuwing geven of de inhoud verwijderen. Tijdens dat onderzoek moet de inhoud op het platform blijven staan. Dat heeft het Europees Parlement besloten. Dat is goed nieuws, want op die manier wordt alleen content van het platform verwijderd als bewezen is dat het illegaal is. Dus geen vermeende illegale content, die helemaal niet illegaal bleek te zijn. Daardoor wordt jouw communicatievrijheid beter beschermd!

Wat het niet haalde

Een belangrijke maatregel die we missen in de DSA is een interoperabiliteitsverplichting voor aanbevelingssystemen voor grote online platformen. Interoperabiliteit betekent dat systemen van derde partijen gebruikt kunnen worden op een platform. We hadden graag gezien dat derde partijen aanbevelingssystemen konden ontwerpen voor grote platformen en dat die grote platformen dit dan moeten toestaan. Dat zou betekenen dat niet alleen Youtube kan bepalen wat de volgende video is die jou wordt aanbevolen. Maar dat je een andere partij kan kiezen die bepaalt welke video aan jou wordt aangeraden. Daarvoor was helaas onvoldoende steun. Het Europees Parlement zag wel ruimte voor interoperabiliteit in het broertje van de DSA: de Digital Markets Act. We doen hard ons best om het via die wet mogelijk te maken om berichten van Signal naar WhatsApp te sturen, en vice versa.

En nu?

Al met al zijn we ontzettend tevreden over de uitkomst van de stemming. Samen met de regels waar de verantwoordelijke parlementaire commissie al eerder mee instemdeLees hier wat we van het rapport van de parlementaire commissie vinden!, wordt dit een Digital Services Act die onze digitale burgerrechten beschermt tegen de dominante platformen. Het Europees Parlement, de Europese Commissie, en de Europese Raad gaan nu onderhandelen om tot een definitieve tekst te komen. Wij zetten ons in voor een definitieve tekst die genoeg rekening houdt met onze rechten en vrijheden. Zodat we een vrij publiek debat kunnen voeren, keuzevrijheid hebben over wat we te zien krijgen, niet gemanipuleerd worden en niet meer afhankelijk zijn van de belangen van een handjevol dominante platformen. We houden je op de hoogte!