De belangrijkste adviesraad op het gebied van cybersecurity vindt dat het kabinet voor de toegang tot versleutelde informatie alternatieve paden moet gaan bewandelen. Het advies is om allerlei redenen heel interessant.

Hooggeplaatste vertegenwoordiging

In de eerste plaats is het goed om te weten dat de Cybersecurity Raad het belangrijkste adviesorgaan van het kabinet op het gebied van cybersecurityLees hier het advies van de Cybersecurity Raad is. In de raad zitten alleen maar mensen die, vanuit hun eigen expertise, al lang en breed hun sporen verdiend hebben op dat onderwerp. Ook is de vertegenwoordiging in de adviesraad erg breed: de publieke en private sector en de wetenschap dragen er hun steentje aan bij. De Cybersecurity Raad bestaat daarmee ook uit een "hooggeplaatste vertegenwoordiging" van de politie, de AIVD, de NCTV en Defensie. En dat zijn nou net de partijen die het vaakst naast de vruchten ook de lasten van de brede toepassing van encryptie ervaren. Maar ook zij zeggen: benut de alternatieven en perk encryptie niet in.

Alles behalve rocket science

In de tweede plaats zijn sommige van de geschetste alternatieven van verrassende eenvoud. Wat bedrijven precies bijhouden en opslaan is in het algemeen niet bekend, bijvoorbeeld. Ook concludeert de adviesraad dat bedrijven en collega-instanties bij een vordering van gegevens lang niet altijd snel (soms zelfs "in de orde van maanden") en volledig reageren. Genoeg ruimte voor verbetering, vindt de adviesraad. De overheid moet juridische procedures beginnen om de levering van gegevens af te dwingen. Waar nodig moet de wet worden aangepast of kan juist worden ingezet op samenwerking. Dat is allemaal natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan, maar het is ook weer geen rocket science.

Met een brede blik

Waar het advies op neer komt: het kabinet moet haar blik verbreden. De adviesraad zegt: staar je niet blind op de bevoegdheid om telefoon- en internetverbindingen af te luisteren. De effectiviteit van dat opsporingsmiddel is gedaald, maar er zijn genoeg alternatieven. Het kabinet moet juist naar het geheel van beschikbare informatie en bevoegdheden kijken. En die ten volste benutten. Dat is iets dat wij ook al langer zeggenVijf dingen zijn belangrijk in het onderzoek naar het effect van encryptie op de opsporing. Encryptie is ontstaan door technologische ontwikkelingen. Diezelfde ontwikkelingen zorgen er ook voor dat veel van ons gedrag op grote schaal en heel gedetailleerd vastgelegd wordt. Dat maakt het werk van de opsporings- en geheime diensten vaak juist veel makkelijker. En hoewel dat geen identiek alternatief is, is het wel belangrijk om dat mee te nemen in de discussie en de afwegingen.

Bescherm encryptie

Iedereen is het er wel over eens: inperking van encryptie is een slecht idee. Zo riepen we samen met tientallen anderen het kabinet in 2021 met een "monsterverbondLees hier over de oproep aan het kabinet" op om alle vormen van encryptie te stimuleren. Tussen de ondertekenaars vind je organisaties die opkomen voor de belangen van consumenten en kinderen, bedrijven die de digitale infrastructuur in Nederland beheren, experts in de beveiliging daarvan en mensenrechtenorganisaties. En nog geen twee maanden geleden stemde de Tweede Kamer met een grote meerderheid voor een motieOver de motie en de enige interpretatie die er aan te geven is die het kabinet oproept om end-to-end encryptie in stand te houden. Dat is driekwart van de coalitiezetels, waaronder de VVD. Dat alles is een duidelijk signaal aan het kabinet en de Minister van Justitie en Veiligheid in het bijzonder.