We kunnen het niet vaak genoeg zeggen: de grote techbedrijven tracken ons allemaal en profileren ons op basis van ons online gedrag. En dat is gevaarlijk! We besloten eens te achterhalen wat Meta, het moederbedrijf van onder andere Instagram en Facebook, allemaal over mij denkt te weten. En dat is nogal een lijst.

We leggen je uit hoe je zelf je profilerings-profiel kan opvragen, zodat ook jij bewust bent en blijft van wat zo'n platform allemaal achter de schermen doet. En we vertellen je wat wij eraan doen om deze surveillance te stoppen.

Gevaarlijke profilering

Op Meta's platformen Instagram en Facebook kan je je advertentie interesses opvragen. Dat is een lijst met onderwerpen waarover jij waarschijnlijk advertenties te zien krijgt. Eigenlijk een soort profilerings-profiel, gebaseerd op tracking. Door zulke woorden aan je toe te wijzen, duwt Meta je in een hokje. Dat is misschien niet zo erg als het om schoenen gaat, maar wel wanneer het om meer maatschappelijke of culturele onderwerpen gaat. Want om een mening te kunnen vormen over maatschappelijke kwesties of politiek, is het belangrijk dat die mening is gebaseerd op de waarheid. En niet op een deel van de waarheid dat voor jou is uitgekozen door een platform dat alleen maar geld wil verdienen. Ik vroeg die lijst dus op om erachter te komen wat Meta over mij denkt te weten en vertel jullie of dat klopt.

Instagram: geen politiek, wel pampers

Ik spendeer best wat tijd op Instagram, dus ik was benieuwd! Ik was het meest geïnteresseerd in politieke of maatschappelijke onderwerpen om na te gaan of en in hoeverre ik wordt gemanipuleerd. Helaas stonden zulke woorden er niet tussen. Ik ben benieuwd of dat is omdat ik daar te weinig interesse in toon (kan ik me haast niet voorstellen) of omdat dat soort woorden niet op deze lijsten staan. Best jammer in ieder geval.

Instagram heeft vooral veel oppervlakkige woorden over mij verzameld. De kledingmerken die het platform aan me koppelt vind ik inderdaad wel leuk. En ook architectuur en kunst(stromingen), een enkele serie, voetbal(clubs) en woorden over vegetariërs weet het platform terecht aan me te koppelen. Ik heb sinds een aantal maanden een hond, en daar speelt het platform goed op in door zo'n 20 woorden met "dog" aan mij te koppelen, zoals dog lovers, pet sitting en verschillende hondenrassen.

Maar in het overgrote deel van de woorden herken ik me eigenlijk niet. Qua muziek denkt het platform dat artiesten als Golden Earring en Taylor Swift het goed doen bij mij. Dat klopt niet. De universiteiten waar ik aan heb gestudeerd staan niet tussen deze lijst, maar Damascus University en University of Aleppo wel. Ik ben niet van plan daar te gaan studeren. Ook staan er namen bij van bekende mensen waar ik nog nooit van heb gehoord zoals David Jones (een dichter, maar ook een tassenmerk) en Rickie Fowler (een golfer?). Ik moest het meest lachen om de woorden "science", "hiphop fashion", "pampers", "men's bodybuilding" en ¨praxis". Hoe komen ze erbij? Ken ik mezelf niet? Of heeft Instagram niet goed opgelet?

Facebook: afwasmachine en vaderschap

Facebook gebruik ik veel minder dan Instagram. Eigenlijk gebruik ik het platform alleen voor de groepen over Amsterdam (waar ik woon), pottenbakken (een hobby) en honden. Ik verwachtte dus vooral veel woorden daarover. En ook op de lijst van Facebook vond ik geen enkel maatschappelijk of politiek woord. Dus of en in hoeverre ik door dit platform wordt gemanipuleerd, blijft nog steeds een raadsel. De enige woorden die hier een beetje bij in de buurt kwamen zijn "actualiteiten" en "sociale verandering".

Bij Facebook klopten de meeste woorden wel. Het platform koppelt aan mij festivals waar ik wel eens ben geweest, "afwasmachine" (net een nieuwe gekocht), ´Amsterdam", veel pottenbak gerelateerde woorden, kledingmerken die ik draag, sporten die ik doe, eten waar ik van hou en series die ik kijk. Maar soms slaat ook Facebook de plank behoorlijk mis: bijvoorbeeld de 10+ woorden die met atletiek te maken hebben terwijl ik echt niets met die sport heb. Of de woorden "biefstuk" en "vlees": ik eet al ruim 15 jaar geen vlees. En automerken die ik niet kan betalen, maar ook niet zou willen rijden. Ook in "beekeeping" en "vaderschap" herken ik mezelf niet. En ja: ook Facebook koppelt "pampers" aan mij. Opvallend waren de woorden "Facebook" "Instagram" "Sociale Media" en "YouTube". Zou Facebook door hebben dat ik als beleidsadviseur op online platformen bij Bits of Freedom werk?

Conclusies en doe het zelf

Van te voren had ik, gebaseerd op mijn schermtijd, gedacht dat Instagram me véél beter zou kennen dan Facebook. Maar het omgekeerde bleek waar. Instagram kent mij eigenlijk helemaal niet goed. Facebook kent me ook niet goed, maar wel beter dan Instagram. Ik had graag meer maatschappelijk of politiek geëngageerde woorden in die lijsten gezien, om te kijken of ik in een soort enge filter bubbel terecht ben gekomen. Helaas ontbraken die woorden bij beide apps. Vermoedelijk houden de platformen maatschappelijke en politieke onderwerpen expres achterwege bij het opvragen van advertentie interesses. Dat is jammer, want daardoor wordt het ons moeilijk gemaakt om inzicht te krijgen in die profilering. Toch vond ik het interessant om eens achter de schermen te kijken. En dat kan jij natuurlijk ook doen als je benieuwd bent geworden. We leggen het aan je uit.

Facebook

1. Open Facebook in de browser.
2. Klik rechtsboven op jouw foto om een menu te openen.
3. Klik op "Instellingen en Privacy".
4. Klik op "Instellingen" om een nieuwe pagina met een menu te openen.
5. Klik op "Privacy".
6. Klik op "Je Facebook-gegevens".
7. Klik op "Profielgegevens downloaden".
8. Kies welke gegevens je wil downloaden: helemaal onderaan staat "Advertentie-informatie".

Instagram

1. Open de app.
2. Klik rechtsonder op jouw foto om naar je profiel te gaan.
3. Klik rechtsboven op de drie streepjes om naar het menu te gaan.
4. Klik dan op "Je activiteit".
5. Klik op het onderste knopje: "Je gegevens downloaden".

De toekomst

Wij zetten ons in voor een toekomst zonder op tracking gebaseerde advertenties. En zonder profilering. De eerste stappen daartoe worden gezet in de Digital Services Act, de platformwet die begin 2024 gaat gelden. HierLees hier over 8 nieuwe regels die jou beter gaan beschermen tegen online platformen. lees je welke 8 regels er ten goede gaan veranderen door die wet. We namen daar ook een podcastLuister onze podcast over de Digital Services Act! over op.