De minister van Justitie en Veiligheid legt een breed gesteunde motie uit de Tweede Kamer om encryptie te beschermen half-hartig uit. Met die houding van het kabinet staat de vertrouwelijkheid van online communicatie op het spel.

Vertrouwen door vertrouwelijkheid

Vrijwel de hele Tweede Kamer riep vorig jaar het kabinet op om alle voorstellen in Europa die end-to-end-encryptie bedreigen tegen te houden. Die end-to-end-encryptie is ontzettend belangrijk. Die zorgt er namelijk voor dat alleen de verzender en de ontvanger het berichtje kunnen lezen. Daarmee kun jij er dus op vertrouwen dat niemand meeleest, als je gevoeligheden deelt met je vriend, je ouders of met een bedrijf.

Meekijken is meekijken

We schreven al eerder over het Europees wetsvoorstel dat de vertrouwelijkheid van online communicatie op het spel zetEuropese Commissie wil vertrouwelijkheid van communicatie ondermijnen. Met die regels kunnen overheidsinstanties straks platformen zoals WhatsApp dwingen om mee te kijken met de inhoud van de berichtjes, om strafbaar materiaal op te sporen. Wij zijn daar fel op tegen. Client side device scanning staat op gespannen voet met de bescherming van encryptie. Want hoewel het proces van client side device scanning misschien op je telefoon plaatsvindt, blijven de uitkomsten van dat gescan natuurlijk niet op je telefoon. Als het systeem denkt een strafbaar berichtje te vinden, moet dat worden gemeld aan een overheidsinstantie. Dus: er wordt meegekeken met alle berichten van iedere gebruiker bij een bepaalde dienst en dat betekent dat we voorgoed afscheid nemen van vertrouwelijk kunnen communiceren. We kunnen niet genoeg benadrukken hoe gevaarlijk dat is.

Geen afbreuk aan encryptie, toch?

Die motie was helderEen grote meerderheid in de Tweede Kamer wil dat het kabinet end-to-end encryptie in stand houdt, inclusief driekwart van de coalitie: geen afbreuk aan encryptie. Het kabinet heeft nu een briefLees hier die brief van de minister van Justitie en Veiligheid aan de Tweede Kamer gestuurd. Daarin doet ze iets opmerkelijks, want volgens het kabinet kun je ook maatregelen nemen die op het apparaat zelf plaatsvinden, die end-to-end-encryptie ongemoeid laten. Dus het kabinet zegt hier eigenlijk: omdat client side device scanning gebeurt vóórdat de end-to-end-encryptie wordt toegepast, heeft device scanning geen impact op die encryptie. Daardoor, zegt het kabinet, maakt client side device scanning die end-to-end-encryptie niet onmogelijk. Het kabinet vind client side device scanning afdwingen dus geen probleem.

Woordspelletje

Dat is misschien wel naar de letter van de motie, maar zeker niet naar de geest. We gebruiken namelijk end-to-end-encryptie met als doel de vertrouwelijkheid van communicatie te kunnen waarborgen. Wat het kabinet hier doet, is met woorden spelen. Ja, end-to-end-encryptie laat je misschien technisch gezien ongemoeid, maar met de inzet van client side device scanningHoe client side device scanning end-to-end-encryptie ondermijnt zet je nog altijd een streep door de vertrouwelijkheid van communicatie. In de motie wordt ook gesproken over het briefgeheim, in onze grondwet. Om die analogie aan te houden, het kabinet zegt hier: "We vinden het briefgeheim heel belangrijk. We zullen de envelop met jouw brief echt nooit openen. We komen trouwens wél bij jou thuis over je schouder meekijken als jij de brief schrijft. Zie je wel, je briefgeheim is beschermd!"

Tweede Kamer is aan zet

Daarom is de Tweede Kamer nu aan zet. Zij moet het kabinet duidelijk maken dat de vertrouwelijkheid van communicatie essentieel is. Dat dát de reden is dat de Tweede Kamer keer op keer erop hamert dat end-to-end encryptie niet ingeperkt mag worden. Omdat encryptie een van de manieren is om die vertrouwelijkheid te borgen. En dat het kabinet daarom tegen elk Europese voorstel moet stemmen als dat voorstel een risico voor vertrouwelijkheid van communicatie is.

Begrijp ons niet verkeerd. Het recht op vertrouwelijke communicatie is niet absoluut. Natuurlijk mag de politie bij een concrete verdenking meekijken, bijvoorbeeld door de berichtjes te lezen op een in beslag genomen telefoon. Maar ongericht meekijken met alle berichtjes van iedereen op een bepaald platform, dat kan echt niet, ook niet via een woordspelletje. We geven namelijk niet veel om de envelop, we geven om de brief.