Bij het gebruik van technologie worden onze maatschappelijke problemen gereflecteerd en soms verergerd. Die maatschappelijke problemen kennen een lange geschiedenis van oneerlijke machtsstructuren, racisme, seksisme en andere vormen van discriminatie. Wij zien het als onze taak om die oneerlijke structuren te herkennen en ons daartegen te verzetten.

Onze geschiedenis werkt door in ons gebruik van technologie

Je wordt bestempeld als potentiële fraudeur, omdat je op een bepaalde postcode woont. Je toegeslagen worden ingetrokken vanwege je ‘buitenlandse naam’ en lage inkomen. Je wordt op een zwarte lijst gezet omdat je doneert aan een moskee. Voor de zoveelste keer word je staande gehouden in je eigen buurt. Of je komt het land niet in omdat je lijkt op iemand anders die in het verleden een foute keuze heeft gemaakt.

Bij al deze situaties speelt technologie een grote rol. Ja, digitalisering maakt het makkelijker (en goedkoper) om mensen te kwantificeren, groeperen, en van elkaar te onderscheiden. Maar het kwantificeren en discrimineren van mensen is op zichzelf niets nieuws. Het discriminerend onderscheid maken tussen mensen, waarbij de één als beter, betrouwbaarder, professioneler of waardevoller wordt gezien dan de ander, op grond van kenmerken die daar geen enkele invloed op hebben, loopt als een rode draad We schreven daar eerder dit opiniestuk over in het NRCdoor onze geschiedenis. Denk bijvoorbeeld aan het kolonialisme en het slavernijverleden, maar ook aan het feit dat getrouwde vrouwen tot zeventig jaar geleden geen eigen bankrekening mochten hebben.

We zien dagelijks voorbeelden om ons heen van discriminatie. Bijvoorbeeld jegens vrouwen, mensen van kleur, lhbti’ers, mensen met een handicap en mensen die een bepaalde religie aanhangen. Tegen deze achtergrond is het niet gek dat het ook weer deze gemarginaliseerde groepen zijn die vaker dan anderen worden geraakt door digitalisering. Denk bijvoorbeeld aan het toeslagenschandaalLees meer over hoe de Belastingdiest discrimineerde waarbij mensen van kleur en mensen met een laag inkomen werden gediscrimineerd. Er bestaat een kans dat de inzet van nieuwe technologie historische problemen versterkt. Zeker wanneer je die problemen ontkent.

Waar we vandaan komen en waar we naartoe gaan

Internetpionier Bruce Schneier schreef jaren geleden al: “Technology magnifies power in both directions. When the powerless found the internet, suddenly they had power. But eventually the powerful behemoths woke up to the potential – and they have more power to magnify.” En dat was juist niet de bedoeling. Sinds haar oprichting zet Bits of Freedom zich in om de potentie van het internet, voor een open en vrije samenleving, te benutten. We richten ons daarbij op twee essentiële rechten. Privacy beschermt ons tegen machtsmisbruik, discriminatie en heimelijke beïnvloeding. Het stelt ons in staat ons in vrijheid te ontwikkelen. Communicatievrijheid is essentieel om de macht ter verantwoording te roepen, en om rechten en vrijheden voor iedereen in gelijke mate af te dwingen.

Wanneer we voor deze rechten opkomen, moeten we niet alleen het recht en de technologie begrijpen. We moeten ook de maatschappelijke, historische en sociaal-economische context kennen waarin we leven en daarmee begrijpen waar we vandaan komen en waarnaar we ons ontwikkelen. We vinden het daarom belangrijk dat we praten met – en vooral luisteren naar – mensen die het hardst geraakt worden door technologie. Zij kunnen immers het beste verwoorden waar ze mee te maken krijgen en waar ze mee geholpen zouden zijn. Daarom zetten we ons met anderen in om ervoor te zorgen dat we historische ongelijkheden niet repliceren in onze manier van werken en in de oplossingen die we aandragen.

De dekolonisatie van het digitale rechtenveld

Dat doen we onder meer door deel te nemen aan het proces Decolonising Digital RightsLees hier meer over het proces. Dit is een initiatief van European Digital Rights (EDRi) en Digital Freedom Fund (DFF), waarbij ruim 30 mensen vanuit zo’n 24 internationale organisaties samenkomen om te leren over de verschillende vormen van onderdrukking die hun wortels hebben in een geschiedenis vol ongelijke machtsverhoudingen en kolonisatie. We bespreken hoe deze structuren invloed hebben op ons werkveld, het digitale rechtenveld én hoe we ons hiertegen kunnen verzetten. Daarbij is het voor ons essentieel dat de stemmen van de mensen die het hardst geraakt worden door verkeerd gebruik van technologie, gehoord worden.

De afgelopen jaren hebben we gewerkt aan een programma waarin we ingaan op wat er veranderd moet worden en hoe we veranderingen kunnen realiseren, zodat we ons er samen voor kunnen inzetten dat mensenrechten beter geborgd worden bij het gebruik van technologie. De mensenrechten van iedereen. Binnenkort zullen we de uitkomsten en het programma delen. Houd onze website dus in de gaten!