De Minister heeft de regels over hoe de geheime diensten met bulkdata moeten omgaan aangepast. Zij beweert goed te hebben geluisterd naar het advies van de Raad van StateDat advies was scherp en niet mals. Maar wie het voorstel goed leest ziet dat het hier gaat om een dun laagje vernis.

Dit is geen finale termijn

Één van de belangrijkste kritiekpunten was het ontbreken van een finale termijn. Daardoor was het niet duidelijk hoe lang de bergen gegevens nu precies bewaard mochten worden. In het nieuwe voorstel wordt gedaan alsof die wordt geїntroduceerd door van een eindtermijn te spreken. Maar wie verder leest ziet dat daar ook uitzondering op kan worden gemaakt. En wel vrij makkelijk. Als het "vanwege dringende redenen met het oog op de nationale veiligheid noodzakelijk is" de gegevens langer te bewaren wordt er met de Minister een nieuwe termijn overlegd. Hoe lang dat mag zijn staat niet in de wet.

Geen geitenpaadje maar hoofdpad

Nu kan het natuurlijk zijn dat het in een heel uitzonderlijk geval mogelijk moet zijn om van een bepaalde termijn af te kunnen wijken. Maar dat in dit geval de uitzondering de regel zal gaan worden is vrij aannemelijk om twee redenen: Gezien de taakomschrijving zullen veel van de gegevens die de geheime diensten verzamelen worden bewaard in het kader van de nationale veiligheid, en zal dus de uitzondering mogelijk van toepassing zijn. Daarnaast moest er een nieuwe regeling komen omdat de 1,5 jaar om gegevens op relevantie te beoordelen volgens de diensten onhaalbaar kort was. Die oude termijn was alleen voor het beoordelen op relevantie. Deze nieuwe termijn omslaat de gehele gebruikscyclus, maar is even lang.

Stille exit van de relevantiebeoordeling

Dat de diensten nu maar 1,5 jaar krijgen om de gegevens te gebruiken maakt het erg onwaarschijnlijk dat zij de gegevens nog op relevantie zullen beoordelen. Dat betekent dat de kans groter is dat jouw gegevens die als bijvangst in de bulk zitten, integraal worden bewaard en onderdeel blijven van de bulk die tot door de minister nader te bepalen termijn op de servers van de geheime diensten blijven staan.

Maar er komt toch bindend toezicht?

Het verlengingsbesluit van de Minister moet worden medegedeeld aan de toezichthouder (CTIVD). En die kan daar bindend toezicht op houden. Het is fijn dat dat kan. Maar ook onvoldoende. Doordat dit een mogelijkheid is en geen verplichting hoeft de toezichthouder dit besluit niet te toetsen. En heb jij als burger dus helemaal niet de zekerheid dat jouw gegevens rechtmatig langer worden bewaard.

Conclusie: Dit voorstel is niet goed voor de bescherming van onze rechten

In het kort:

• Met dit voorstel weet je nog steeds niet of jouw gegevens worden verzameld als onderdeel van een bulkdataset, maar is de kans daarop gezien de schaal van deze gegevensverzamelingen reëel.
• Met dit voorstel weet je nog steeds niet hoe lang jouw gegevens bewaard worden als ze zijn verzameld als onderdeel van een bulkdataset, of hoe lang dat zou mogen.
• Met dit voorstel weet je nog steeds niet of jouw gegevens rechtmatig worden bewaard, omdat het niet is voorgeschreven dat er op die specifieke verlengingsbeslissing toezicht wordt gehouden.

PS: Ook de draad kwijt over welk voorstel dit nu precies gaat? Dat is niet gek. De totstandkoming van de nieuwe inlichtingenwetgeving wordt er niet overzichtelijker op. We hebben het nu over de nota van wijziging die de nota van wijziging wijzigt die aanpassingen maakte aan de Tijdelijke wet die de Wiv deels wijzigt en deels aanvult. For real.