Al jaren censureert Meta de communicatie van Palestijnen en communicatie over de Palestijnse zaak. Toch is dat niet (alleen) een "Big Tech-probleem". Het beleid van Meta is onder druk van onder andere overheden tot stand gekomen. Diezelfde overheden kiezen er nu voor om Meta niet te bevragen over haar rol in de mogelijke genocide op Palestijnen.

“Als je dit bericht kunt zien, geef je dan een like?” Mensen die zich uitspreken over het geweld in Palestina, proberen er met dit soort berichtjes achter te komen of ze nog zichtbaar zijn op sociale media. Zij vermoeden dat ze op Facebook worden ‘geshadowbanned’. Dat betekent dat Facebook hun berichten weliswaar niet verwijdert, maar er wel voor zorgt dat de berichten niet of maar heel beperkt door anderen worden gezien.

Een shadowban is levensgevaarlijk

Voor veel mensen in Gaza is een shadowban, zeker nu, levensgevaarlijk. Publiceren op sociale media is voor deze mensen vrijwel de enige manier om getuigenis af te leggen van de misdaden die tegen hen worden gepleegd. Marwa Fatafta, van de internationale digitale rechtenorganisatie Access Now, beschrijft hoe documentatie voor mensen in tijden van oorlog een vorm van zelfverdediging is. “Het internet, zo langzaam en onbetrouwbaar als het was, opende communicatiekanalen tussen Palestijnen en de buitenwereld”, zegt Fatafta in een interview op Rest of WorldLees: "The chilling power of Gaza’s internet blackout", “Waardoor mensen in staat werden gesteld gruwelijkheden te documenteren, mis- en desinformatie te ontkrachten, in solidariteit te mobiliseren en hun stem te laten horen voor een staakt-het-vuren.” Vrijheid van communicatie is van levensbelang.

Dat het met die vrijheid in Gaza slecht gesteld is, is geen verrassing – maar desalniettemin onacceptabel. De Palestijnse digitale rechtenorganisatie 7amleh bracht deze week een uitvoerig rapport naar buiten over censuurLees: "Briefing on the Palestinian Digital Rights Situation" (PDF), maar ook over de toename van hate speech en aanmoedigingen van geweld tegen Palestijnen, voornamelijk in het Herbreeuws. Zij zien daarbij een verband tussen het online geweld en het offline geweld op de Westelijke Jordaanoever en in Gaza, waar het geweld tegen Palestijnen zo heftig is dat er wordt gesproken van een genocide.

De censuur van Palestijnen is niet nieuw

Ook buiten de grenzen van Gaza worden mensen geraakt door het beleid van Meta, het moederbedrijf van Facebook en Instagram. Bezorgde burgers, activisten en journalisten, ook hier in Nederland, worden beperkt in hun vrijheid om informatie te vergaren en te delen, en worden onvoldoende – en in ongelijke mate – beschermd tegen hate speech en propaganda.

Helaas is dit al jaren de situatie voor Palestijnen. Al sinds in ieder geval 2015 wordt Palestijnse content in toenemende mate gecensureerdLees: "Systematic Efforts to Silence Palestinian Content On Social Media", schrijft 7amleh. In 2020 lanceerde Jewish Voices For Peace daarom een campagne waarin zij Facebook opriep te stoppen met het censureren van Palestijnse stemmenLees: "Facebook, Stop Censoring Palestine". Access Now beschrijft hoe daarnaast ook berichten over mensenrechtenschendingen door de Israëlische staat en kritiek op Israëlisch beleid het doelwit zijn van structurele censuurLees: "Why Facebook’s proposed hate speech policy on Zionism would only add fuel to the fire". En in 2022 bleek uit onderzoek dat Meta zelf had laten uitvoeren dat haar beleid en processen een ‘onbedoelde impact hadden op Palestijnse en Arabische gemeenschappenLees: "An Independent Due Diligence Exercise into Meta’s Human Rights Impact in Israel and Palestine During the May 2021 Escalation" – voornamelijk op hun vrijheid van meningsuiting.’

Ook in andere conflicten zet Meta levens op het spel

Helaas is dit ook niet het enige conflict waarbij Meta wordt beschuldigd van het faciliteren van geweld. Tussen 2020 en 2022 heeft Meta ‘bijgedragen aan ernstige mensenrechtenschendingen tegen de Tigray-gemeenschap in EthiopiëLees: "Handelen Meta droeg in Ethiopië bij aan geweld tegen Tigray-gemeenschap"’, concludeerde Amnesty nog maar een paar dagen geleden in een uitgebreid rapport. En in 2021 kopte The Guardian: ‘Rohingya klagen Facebook voor £150 biljoen aan voor Myanmar genocideLees: "Rohingya sue Facebook for £150bn over Myanmar genocide"’. In 2018 schreven wij zelf over Meta’s censuur van verslaglegging van de gruwelen van de oorlog in YemenLees: "'A bag of bones' kun je niet kwijt op Facebook".

Dat niet elk mens volgens Meta evenveel bescherming verdient, bleek ook uit de Facebook Papers die in 2021 door een oud-medewerker werden gelekt. Daaruit bleek dat Facebook de wereld indeelt in treden. Hoe hoger op de ladder, hoe meer Facebook investeert in contentmoderatie.Lees: "The tier list: how Facebook decides which countries need protection" Dat leidt ertoe dat sommige stemmen veel meer gecensureerd worden dan andere stemmen, en dat sommige hate speech veel beter wordt bestreden dan andere hate speech. Op basis van de gelekte documenten concludeerde Associated Press dat in sommige landen terroristische content en hate speech floreren door een gebrek aan (goede) contentmoderatieLees: "Facebook’s language gaps allow terrorist content and hate speech to thrive". En andersom ziet Associated Press hoe in bijvoorbeeld Syrië en Palestina journalisten en activisten de mond worden gesnoerd en Meta alledaagse Arabische woorden in de ban doet – ondanks het feit dat het op haar platform de op twee na grootste taal is.

Hoeveel genocides laten we Meta nog faciliteren?

Met betrekking tot de genocide in Myanmar concludeerde een onderzoeksbureau in opdracht van Meta zelf dat ze "was verworden tot een middel voor mensen om haat te verspreiden en geweld te plegen"Lees: "Human Rights Impact Assessment: Facebook in Myanmar". Het is niet moeilijk voor te stellen dat Meta over een jaar nog zo’n rapportje laat optikken, maar dan over Gaza. En het is ook niet moeilijk voor te stellen dat de conclusies hetzelfde zullen zijn. Dan rest eigenlijk alleen nog de vraag: als het voor Meta onmogelijk is haar product op de markt te houden zonder dat dit elk jaar ten koste gaat van duizenden mensenlevens, waarom accepteren we het nog?

Dit is niet (alleen) een "Big Tech-probleem"

Het antwoord is misschien: omdat dit niet alleen een "Big-Tech probleem" is. De censuur van Palestijnse, pro-Palestina, en Israël-kritische stemmen door Meta is geen toeval, maar zorgvuldig beleidLees: "Facebook’s Secret Rules About the Word “Zionist” Impede Criticism of Israel" dat mede onder druk van belangenorganisaties en overheden tot stand is gekomen. Overheden die bepalen wie belangrijk zijn en wie niet. Neem bijvoorbeeld het volgende. Toen bekend werd dat Meta op verzoek van Turkije de pagina van een Syrisch-Koerdische verdedigingsgroep had gecensureerd, kon Meta rekenen op een brief van de Amerikaanse Senaat.Lees: "Senator Says Censorship in Turkey Raises “Serious Questions” About Facebook's Commitment to Free Expression" Zij eiste opheldering: was Facebook wel echt gecommitteerd aan de vrijheid van meningsuiting? Onze eigen overheid bevindt zich alweer maandenlang in onderhandelingen met Meta over het feit dat ze de privacy van Nederlandse gebruikers schendt.Lees: "Overleg tussen overheid en Meta over privacybescherming geklapt" Dat lijkt af te stevenen op een ultimatum: je past je dienst aan of je vliegt eruit. Waar blijven de vragen van overheden aan Meta over haar rol in de moord op PalestijnenLees: "Collectief straffen en wegjagen van Gazanen is mogelijk etnische zuivering? Waar bijft de eis van Nederland aan Meta dat zij de rechten en vrijheden van alle Nederlanders in dezelfde mate beschermt?

Zolang wij het leven van een Palestijn minder zwaar laten wegen dan het leven van een Israeliër, zal Meta dat ook doen. Daar biedt geen enkele hoeveelheid aan contentmoderatie een oplossing voor.