Op zaterdag 4 november ondertekenden GroenLinks-PvdA, D66, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, SP, VOLT, DENK, Bij1 en de Piratenpartij het digitale stembusakkoord. Bovendien gaf NSC aan zich inhoudelijk te kunnen vinden in de gedachte achter het digitale stembusakkoord, ook al is de partij terughoudend in het sluiten van stembusakkoorden. Hiermee is er volgens de laatste peilingen een meerderheid in de Tweede Kamer voor het digitale stembusakkoord.

Actiepunten voor het nieuwe kabinet

Om de politiek te stimuleren tot oplossingen te komen voor maatschappelijke problemen rond digitale zaken hebben Amnesty International, Open State Foundation, PublicSpaces, SETUP, Waag en Bits of Freedom, in samenwerking met IMPAKT Festival, het initiatief genomen tot een digitaal stembusakkoord. In het akkoord staan punten waarop de politiek de komende kabinetsperiode actie moet ondernemen. Tijdens de formatie dient het digitale stembusakkoord daardoor als blauwdruk voor de digitale agenda van het nieuwe kabinet. Maar hoe ziet die agenda er precies uit? Wat gaat dat betekenen voor wet- en regelgeving?

Maatregelen uit het Stembusakkoord

Sociale media moeten op een maatschappelijk verantwoorde manier ingericht worden door middel van certificering van aanbevelingsalgoritmes, het toelaten van algoritmes van derden en strenge handhaving van Europese wetgeving (DSA, DMA, AI-act). Het toezicht op algoritmische besluitvorming door de overheid moet worden versterkt met een verplichte mensenrechtentoets en door opname in het algoritmeregister van hoog-risico algoritmen.

Bovendien gaat de overheid meer investeren in onafhankelijke digitale publieke ruimtes. Het gaat daarbij om alternatieven voor diensten van grote technologiebedrijven, gebaseerd op publieke waarden. Kortom: veiliger, privacyvriendelijker en inclusiever. Ook moeten er maatregelen genomen worden om kinderen online beter te beschermen. Zij moeten zich online vrij kunnen ontwikkelen zonder surveillance, privacy schendingen en algoritmische manipulatie.

Het gebruik van open source software en open standaarden wordt verplicht voor de overheid en publieke organisaties, de implementatie van de wet open overheid wordt nieuwe kracht bijgezet en de overheid brengt haar informatiehuishouding op orde.

Ook willen de partijen zorg dragen voor een vrije publieke ruimte met respect voor het demonstratierecht en vrijheid van meningsuiting. Dit betekent geen gezichtsherkenning in de publieke ruimte of disproportionele surveillancemiddelen. Daarnaast wordt cookiewetgeving streng gehandhaafd en zijn overheidswebsites vrij van tracking cookies.

Tot slot komt er een minister van digitale zaken. Het huidige kabinet heeft wel een staatssecretaris van digitale zaken, maar geen minister. Een staatssecretaris was een belangrijke en succesvolle eerste stap, maar het belang van digitale zaken — en het beschermen van mensenrechten en de rechtstaat in het digitale domein — verdient een plek aan tafel in de ministerraad.