We krijgen regelmatig de vraag of de apps van Meta, zoals Instagram, WhatsApp, en Facebook, meeluisteren met de microfoon van je telefoon. Het valt mensen vaak op: je vertelt een vriend dat je een nieuwe eettafel wilt, en opeens krijg je allemaal advertenties van meubelwinkels op Instagram. Maar... Instagram luistert je niet af. De werkelijkheid is eigenlijk nog enger. We leggen het je uit.

Meta luistert niet naar je microfoon

Als Meta wél mee zou luisteren met je telefoon, zou dit teveel opvallen. Daar zou Meta dan ook niet mee wegkomen. Hoe dat precies zit, is een wat technisch verhaal dat we graag aan je uitleggen.

Om spraak te kunnen opvangen en in te zetten voor haar op advertentie gebaseerde verdienmodel, zou Meta het geluid van je microfoon in eerste instantie moeten herkennen als spraak en dit analyseren om er achter te komen wat je zegt. Ze zouden bijvoorbeeld het opgenomen geluid naar datacentra kunnen sturen om het verder te verwerken, maar die continue stroom aan audiodata zou snel je mobiele bundel opvreten, en daardoor zeker zichtbaar zijn.

Een optie om een dergelijk grote stroom aan audiodata tegen te gaan, is dat Meta het geluid al op je mobiel omzet naar tekst en alleen de relevante tekst (voor advertenties) hoeft op te sturen naar haar servers. Het omzetten van willekeurige spraak naar tekst kost echter veel rekenkracht. Je zou dan dus merken dat de batterij van je telefoon veel sneller leeg gaat. Ook dat zou teveel opvallen.

Daarnaast mogen apps niet zomaar bij de hardware van je telefoon, zoals de microfoon. Je zou in het besturingssysteem van je telefoon kunnen zien wanneer de microfoon gebruikt wordt, of Meta zou beveiligingsgaten in zo'n besturingssysteem moeten vinden om het afluisteren voor elkaar te krijgen.

Je kunt in ieder geval dus vrijuit praten waar je telefoon bij is, zonder dat je bang hoeft te zijn dat je wordt afgeluisterd door Meta. Het heeft dus ook geen zin om heel hard "gouden oorbellen" of "airfryer" tegen de telefoon van je partner te zeggen. Die krijgt daardoor geen advertenties te zien van gouden oorbellen of airfryers om jou cadeau te doen.

Meta heeft je microfoon helemaal niet nodig

Toch krijg je vaak advertenties te zien die naadloos bij jou aansluiten. Dat komt omdat Instagram al zo veel over je weet, dat de app je helemaal niet hóeft af te luisteren om gerichte advertenties aan je te tonen.

Stel je voor, je hebt binnenkort een bruiloft van een vriend, met als dresscode 'bloemen', en je krijgt alleen maar advertenties van bloemenjurken op Instagram te zien. Je had er zelf (nog) niet naar gezocht online; je had er enkel een gesprek over gehad met een collega. Logisch dus, dat je denkt dat Instagram dat gesprek heeft afgeluisterd.

In werkelijkheid krijg je die advertentie te zien, omdat Meta allang weet dat die vriend binnenkort gaat trouwen. Waarschijnlijk bezoekt hij veel aan de bruiloft gerelateerde websites die een Meta Pixel hebben. Dit betekent dat Meta ziet dat hij op die website komt, en wat hij daar bekijkt. Conclusie van Meta: hij gaat trouwen.

Meta weet ook dat jullie goede vrienden zijn, omdat je bijna dagelijks met elkaar WhatsAppt. Daarvoor hoeft Meta de berichten niet eens te kunnen lezen. Waarschijnlijk wordt jij dus uitgenodigd voor die bruiloft. En waarschijnlijk weet Meta ook dat de dresscode 'bloemen' is, want alle goede vrienden van de bruidegom zijn online op zoek naar feestelijke kleding met bloemenprints. Grote kans dus dat je zal klikken op een Zalando advertentie met een bloemenjurk. Daarom krijg je die te zien.

De werkelijkheid is dus misschien nog wel enger dan wanneer Meta zou meeluisteren met je telefoon. De techgigant weet zóveel over alle aspecten van je leven, dat ze je heel goed kan manipuleren om iets te kopen. Natuurlijk zijn er vaak genoeg missers; advertenties waar je snel langs scrollt bijvoorbeeld. Maar de advertenties die raak zijn, waar je net met iemand over sprak, vallen natuurlijk des te meer op.

Dat moet stoppen

We willen helemaal niet dat bedrijven als Meta ons en onze naasten overal online volgen, om zo gepaste advertenties te laten zien. Het is eng en we hebben er nooit toestemming voor gegeven. Als Instagram een advertentie toont van een paar schoenen dat leuk past bij je nieuwe jas, dan is dat misschien nog wel oké. Maar Instagram weet zo veel over jou en je gedrag(spatronen), dat de app precies weet welke boodschap ze wanneer en hoe aan je moet tonen, om je iets te laten kopen of geloven. Door deze manipulatie geef je misschien wel veel meer geld uit dan je zou willen, of heb je een andere mening over maatschappelijke kwesties dan wanneer je niet overal gevolgd zou worden.

Daarom vinden wij dat bedrijven als Meta moeten stoppen met tracking en gepersonaliseerde advertenties. De eerste stappen worden al genomen: de Europese privacytoezichthouders hebben besloten dat Meta met gepersonaliseerde advertenties moet stoppen. Daarnaast zijn advertenties op basis van gevoelige gegevens, zoals etniciteit of religie, verboden. En minderjarigen mogen helemaal geen gepersonaliseerde advertenties meer te zien krijgen. Daar zijn we blij mee, maar er is nog genoeg werk aan de winkel.