Tijdens de Big Brother Awards was er dit jaar extra aandacht voor de positieve impact van voorvechters van onze internetvrijheid. De zogenoemde Felipe Rodriquez Award - naar één van de oprichters van XS4ALL en grondlegger van de digitale burgerrechtenbeweging in Nederland - ging dit jaar naar maar liefst vijf winnaars. Met deze prijs willen we anderen inspireren en motiveren om samen werk te maken van onze digitale rechten. We lichten dan ook graag de winnaars één voor één voor je uit in deze interviewreeks. Deze keer aan het woord: Tim Staal en Liset Hamming van Expertisecentrum SPOON. Zij wonnen voor hun inzet voor een open en controleerbare overheid.

Over SPOON

SPOON zet zich onder andere in voor het delen van kennis over de Wet open overheid, het signaleren van trends en het aan de kaak stellen van fouten rondom die wet. Hun inspanningen om tools te bieden die het indienen van een Woo-verzoek eenvoudiger maken en hun betrokkenheid bij het beïnvloeden van wetgeving zijn belangrijk in de strijd voor openheid en verantwoording.

De uitdagingen bij het opvragen van overheidsinformatie zijn talrijk; variërend van eindeloze wachttijden tot ongeordende archieven tot het weigeren van openbaarmaking van informatie die eigenlijk toegankelijk zou moeten zijn. SPOON strijdt heel hard voor het recht op openbaarmaking zoals vastgelegd in de Wet open overheid. Dat vinden wij een prijs waard. Want: een betrokken samenleving en een goed werkende democratie begint bij weten waar de overheid mee bezig is.

Wat heeft jullie gebracht tot het werk dat jullie verrichten?

Liset Hamming: "Allebei zijn wij met de Wet open overheid (Woo), toen nog Wet openbaarheid van bestuur, in aanraking gekomen door ons werk als onderzoeksjournalist. Tim, nog steeds, bij Investico waar hij collega’s begeleidt bij hun informatieverzoeken aan de overheid en ik, Liset, als toen kersverse journalist bij online platform Follow the Money. We liepen allebei tegen dezelfde problemen aan: de documenten kwamen veel te laat aan of helemaal niet, of we kregen alleen de bekende zwartgelakte pagina’s. We bespraken dit tijdens een vergadering van de Vereniging van onderzoeksjournalisten, waar we ons allebei voor meer kennis van de Woo inzetten. Onze conclusie: hier moet op een structurele manier iets aan gebeuren. Inmiddels hebben we verschillende strategische procedures lopen en zitten we aan tafel bij de politiek."

Hoe kijken jullie terug op de stappen die jullie tot nu toe hebben gezet?

"Hoewel we pas ongeveer anderhalf jaar bezig zijn, is het supersnel gegaan. Na een half jaar hadden we een toffe website met kennisbank en een stap-voor-stap hulp toolOok bezig met het opvragen van overheidsinformatie? Check hier de tool van SPOON!. Inmiddels worden we gezien als belangrijke gesprekspartner voor allerlei overheidsorganisaties die zich met overheidsinformatie bezighouden. Het is zonder meer duidelijk dat er behoefte was aan een organisatie als SPOON."

Wat kunnen we de komende tijd van jullie verwachten?

"Nu we op zoveel terreinen actief zijn, merken we dat het tijd is om keuzes te maken en na te denken over een verantwoorde groei van de organisatie. Er is veel meer te doen dan we met twee personen aan kunnen. Zie dit gerust als een uitnodiging tot een open sollicitatie. De komende tijd gaan we ons actief bemoeien met de plannen van het aankomende kabinet en de uitvoering van de Woo. Die kan veel beter, maar er wordt steeds maar geen serieus werk van gemaakt. SPOON zal dus regelmatig in Den Haag te vinden zijn. Ook verwachten we vóór de zomer een uitspraak in onze strategische procedure tegen het weigeren om concepten van documenten openbaar te maken als daar nieuwe informatie in staat. Als je op de hoogte wilt blijven kun je je inschrijven voor onze maandelijkse nieuwsbrief!"Je inschrijven voor de nieuwsbrief kan op de website van SPOON

Wat zouden jullie graag willen meegeven aan mensen die in eenzelfde positie zitten?

"Als je in je werk of leven tegen bepaalde dingen aanloopt, durf dan de keuze te maken om je daar een aantal jaar voor in te zetten. Je kunt je schouders ophalen en gewoon doormodderen, maar je kunt ook proberen om er iets aan te veranderen. Onderschat niet hoe blij veel fondsen zijn als je bereid bent op een professionele manier een maatschappelijk probleem bij de horens te vatten. Ook als je je inzet om tegenmacht te bieden, regel voor jezelf dat je dat gewoon tegen een normale vergoeding doet."

Lees de volledige reeks