In 2020 sleepte claimstichting The Privacy Collective twee adtech-boeren voor de rechter voor het schenden van de privacy van miljoenen Nederlanders. Bits of Freedom steunde de zaak. Zelf hebben we vanwege de real-time bidding advertentieindustrie al in 2019 klachten ingediend bij de Europese privacytoezichthouders. Dat loopt nog steeds. In de tussentijd gaan privacyschendingen gewoon door. Meer dan begrijpelijk dus, dat wanneer de wet niet wordt nageleefd én er niet effectief wordt gehandhaafd, er wordt gekozen voor een gang naar de rechter.

Helaas oordeelde de rechter in eerste instantie dat The Privacy Collective niet het recht had namens die miljoenen burgers op te treden. In hoger beroep is deze maand toch anders besloten: onder andere de steun van maatschappelijke organisaties laat zien dat TPC wél voor het publieke belang opkomtLees meer over de collectieve schadeclaim tegen Salesforce en Oracle. De zaak zal dus inhoudelijk worden behandeld.

Waarom dit goede nieuws meer is dan juridisch geneuzel? Onze rechten en vrijheden zijn niet vanzelfsprekend. Wanneer de overheid het nalaat de rechten van burgers te beschermen, of zelf de wet overtreedt, kan de burger bij de rechter terecht. Een laatste redmiddel, maar zeker geen "hack": de rechtsstaat is by design zo ingericht.

In landen waar de democratische rechtsstaat op de tocht staat, zie je vaak aanvallen op de rechterlijke macht. Door bijvoorbeeld te korten op de rechtsbijstand, door de onafhankelijkheid van rechters in twijfel te trekken, of door wetgeving te maken die de toegang tot het recht beperkt. Sounds familiar? Deze trend zien we inderdaad in Nederland ook. Zo wil een meerderheid van de Tweede Kamer beperken dat organisaties zoals Bits of Freedom de overheid via de rechtspraak kunnen bijsturen. Aanleiding zijn de (succesvolle) rechtszaken die in Nederland worden gevoerd vanwege falend klimaatbeleidLees hier een artikel over in de Volkskrant.

Maar wanneer de wetgevende én de uitvoerende macht tekort schieten, is de oplossing natuurlijk niet te zoeken in het verzwakken van de rechterlijke macht. Door dat wel te proberen, geeft de overheid het signaal dat zij zich niet ter verantwoording laat roepen. Burgers zullen de rechter de komende jaren hard nodig hebben.

Meld je aan voor onze nieuwsbrief

Dit artikel verscheen eerder als voorwoord van onze tweewekelijkse nieuwsbrief. Voortaan deze nieuwsbrief meteen in je inbox ontvangen? Schrijf je in via: