NRC verhaalde afgelopen week over de veroordeling van een man voor het verspreiden van beeldmateriaal van gewelddadig seksueel misbruik van kinderen via Telegram. Het laat zien hoe opsporing expertise, incasserings- en uithoudingsvermogen vereist.

Het artikel staat achter een betaalmuurNRC: De massale verspreiding van kinderporno via chatapps schokt zelfs de politie. In het verhaal gaat het over de gruwelijkheid van het seksueel geweld, hoe de verspreiding van het materiaal volgens het openbaar ministerie steeds meer verschuift naar versleutelde chat-apps en hoe de politie bij lange na niet de capaciteit heeft om alle meldingen te verwerken.

De heftigheid van het misbruik, zoals beschreven in het artikel, springt het meest in het oog. Als zelfs rechercheurs, die zonder twijfel wel wat gewend zijn, er nog van schrikken, dan is dat veelzeggend. Maar los van die heftigheid is er nog veel meer te lezen in het artikel. Het laat namelijk ook zien dat we nog veel kunnen doen om kinderen en jongeren te beschermen, zonder te hoeven grijpen naar draconische surveillance (zoals ons kabinet en de Europese wetgever wil).

Alle puzzelstukjes bij elkaar krijgen

Het verhaal laat zien dat opsporing nog altijd is wat het altijd al was: een complexe puzzel. Een groot en ingewikkeld opsporingsonderzoek is nooit snel opgelost, maar vraagt naast incasseringsvermogen ook om expertise, vernuftig speurwerk, grensoverschrijdende samenwerking en een lange adem. Zo’n onderzoek kan nog altijd succesvol worden afgerond, bijvoorbeeld met de veroordeling van een verdachte. Ook blijkt uit het artikel dat het recht zich kan aanpassen aan nieuwe ontwikkelingen. Voor het eerst werd een Telegramgroep voor kinderporno aangemerkt als een crimineel netwerk. Dat is natuurlijk te danken aan het keiharde werk van rechercheurs en officieren van justitie.

Meer capaciteit, niet meer meldingen

De politie wordt nu al overspoeld met meldingen van materiaal over seksueel misbruik van kinderen. Een open deur: als je kinderen en jongeren echt wilt helpen, is dus meer capaciteit nodig. Meer behandelde zaken betekent dat meer slachtoffers worden geholpen en meer daders vervolgd. De uitbreiding van capaciteit is een maatregel die kan worden genomen zonder grote negatieve impact op de vrijheid van onschuldige mensen. De Europese wetgever stelt echter draconische surveillanceVoor meer achtergrond neem je een duik in ons jarenlange werk op dit dossier voor om kinderen te beschermen: ongerichte massa-surveillance en schrappen van vertrouwelijke communicatie. Die technologie die men daarvoor wil inzetten leidt ook tot veel valse meldingen, met een overvloed aan extra meldingen bij de politie tot gevolg. Daar is niemand mee geholpen. Natuurlijk lost meer capaciteit niet alles op, maar het is in ieder geval een interventie waarmee slachtoffers gegarandeerd worden geholpen.

Encryptie maakt opsporing complexer, niet onmogelijk

Uit het artikel blijkt ook dat encryptie het werk van opsporingsdiensten soms complexer maakt. Dat is niet verrassend. Iedereen gebruikt encryptie om meekijkers te weren en de eigen communicatie te beschermen. Veilig kunnen communiceren is belangrijk voor iedereen, ook voor kinderen en jongeren. Want niemand wil dat de foto die oma van een badderend kind aan de vader stuurt, bij iemand anders terecht komt. En de tiener die een foto van haar nieuwe BH aan haar bestie stuurt, hoort niet in een database van de politie thuis. De keerzijde daarvan: ook daders van seksueel geweld tegen kinderen gebruiken van encryptie om hun communicatie te beschermen. Dat bemoeilijkt de opsporing, maar het artikel laat zien dat dit geen onoverkomelijk probleem is. De daders in het artikel gebruikten verschillende versleutelde apps. Toch zijn zij (gelukkig) allebei gepakt en veroordeeld.

Ook platforms moeten zich aan de wet houden

Een ander punt dat het artikel duidelijk maakt, is het belang van het scherp handhaven van de bestaande regels, bij voorkeur in internationaal verband. Tot voor kort negeerde Telegram gerechtelijke bevelen van opsporingsdiensten om gebruikersgegevens te verstrekken. Soms zijn die gegevens de ontbrekende puzzelstukjes voor een rechercheur. Het beleid van Telegram veranderdeLees hier het bericht van de topman dat hij publiceerde kort na zijn vrijlating pas nadat de Franse politie de topman van het platform arresteerde. Telegram erkende dat het eerder fouten had gemaakt. Ook deze maatregel — het dwingen van dienstverleners om te reageren op gerechtelijke bevelen — is een effectieve stap die kan worden genomen zonder draconische surveillance.

Wat was het doel ook alweer?

Om terug te komen op het beginpunt: seksueel geweld tegen kinderen en jongeren is een schokkend misdrijf. Daar is iedereen het over eens. Het is daarom belangrijk om in te zetten op bewezen effectieveWe denken graag constructief mee en gaven de ambtenaren een bloemlezing van acceptabele interventies, technisch haalbare en juridisch houdbare maatregelen. Dat staat buiten kijf. Het controversiële Europese wetsvoorstel, waarmee massasurveillance wordt geïntroduceerd en encryptie wordt ondermijnd, is dat zeker niet. Dat maakt de houding van ons kabinet en Europese wetgever des te pijnlijker. Zij verspillen tijd aan onderhandelingen over dramatisch slechte maatregelen, terwijl er zoveel nú gedaan kan worden waarbij kinderen en jongeren vrijwel direct gebaat zijn.