Onder Nederlandse telecomwetgeving geldt sinds 1 januari netneutraliteit: all bits are created equal. Dankzij dit principe kunnen providers zich niet meer bemoeien met wat wij met onze internetverbinding doen. Eurocommissaris Neelie Kroes zegt dat ze dit principe in de hele EU wil gaan invoeren, een fantastische kans voor het open internet. 

Over het voorlopige wetsvoorstel (pdf) van Kroes is niet iedereen tevreden. Europarlementariër Marietje Schaake nodigde daarom eind september burgerrechtenbelangenorganisaties en vertegenwoordigers van de telecom- en contentindustrie uit in het Europarlement om de impact van de plannen te bespreken. Mijn collegerooster liet toe dat ik een dag afreisde naar Brussel om verslag te doen.

De eerste kanttekening die de aanwezige NGO’s plaatsten bij de huidige tekst ging over een uitzondering voor “serious crimes”. Ze vroegen zich af of het niet gek is om in een wet die censuur tegen zou moeten gaan zo’n betekenisloze norm op te nemen. Bij de discussie was een vertegenwoordiger van Neelie Kroes aanwezig die deze clausule uitlegde aan de hand van, jawel, kinderporno. Klinkt bekend? Een zucht van frustratie ging door de zaal.

De meeste kritiek richtte zich op de “specialized services” die het wetsvoorstel introduceert. Bedrijven mogen van Kroes gaan onderhandelen met internetproviders om voor bepaalde diensten prioriteit op het netwerk te bewerkstelligen. Dit is op zijn minst vreemd, want het staat op gespannen voet met het principe van netneutraliteit. Kroes meent dat de specialized services innovatie zullen bevorderen, maar volgens de activisten kan zo’n brede uitzondering juist funest zijn voor het het internet als gelijk speelveld voor bedrijven. Multinationals kunnen dan namelijk hun handelspositie op oneerlijke wijze versterken ten opzichte van innovatieve start-ups.

De voorstanders van een uitzondering voor special services stelden dat prioriteit voor bepaalde diensten niet ten koste zal gaan van gewoon netwerkverkeer. Veelzeggend: hierbij werd aan het open internet zoals we het nu kennen steeds gerefereerd als het best effort internet. Hoe zo’n digitale spitsstrook technisch zou moeten gaan werken is onduidelijk. We kunnen op dit moment dan ook niet met zekerheid zeggen of de plannen van Kroes compatibel zijn met onze Nederlandse netneutraliteit. Er werd in Brussel heftig gediscussieerd over welke diensten wel en niet onder deze uitzondering op netneutraliteit zouden mogen gaan vallen.

Als voorbeeld van zo’n specialized service die niet onder netneutraliteit zou hoeven te vallen, gaf de vertegenwoordiger van Kroes het aanbieden van high-definition televisie. Ironisch, want je kunt al prima online televisie kijken, gewoon over het ‘best effort’ internet. Het onlangs in Nederland begonnen Netflix heeft in de Verenigde Staten de markt opengebroken. Dat het bedrijf daar nu tot zo’n 32% procent van de beschikbare bandbreedte gebruikt, wordt enkel opgevat als een teken van succes. Tijdens de discussie betoogden de NGO’s dan ook dat bedrijven helemaal geen behoefte hebben aan zo’n duurbetaalde digitale spitsstrook. De in het wetsvoorstel geformuleerde uitzonderingen op netneutraliteit zijn volgens hen niet alleen schadelijk, maar ook overbodig.

De vertegenwoordiger van Neelie Kroes pareerde al deze bezwaren tenslotte door te wijzen naar de verantwoordelijkheid van de nationale toezichthouders. In Nederland zou de Autoriteit Consument en Markt er op toe moeten gaan zien dat datgene waar de NGO’s nu over aan de bel trekken niet zal gaan gebeuren. Het wetsvoorstel geeft de toezichthouders hiervoor echter vooralsnog geen aanvullende bevoegdheden. Eerder waarschuwde Eurocommissaris voor justitie Viviane Reding in een gelekte interne memo aan haar collega Kroes: “It is also questionable that the [regulator] will be able to enforce such different national rules.”

Het is duidelijk dat de telecomlobby haar argumenten in stelling brengt: all bits are created equal, but some are created more equal than others. Zelfs als Kroes de beste intenties heeft, dan nog heeft ze onze zorgen niet weg kunnen nemen.

Xander Bouwman is gastblogger voor Bits of Freedom. Hij studeert informatiekunde aan de Universiteit Utrecht en internetrecht aan de Universiteit Leiden. Als @xbouwman discussieert hij graag verder op twitter.