Amerikaanse, en misschien ook wel Nederlandse, opsporingsdiensten jagen al jaren op de online marktplaats Silk Road. Omdat er anonieme handel mogelijk was, werd ook handelswaar aangeboden die in de meeste landen verboden is. Gisteravond is de site uit de lucht gehaald en de beheerder gearresteerd. Niet dankzij high-tech hacking, maar na ouderwets recherchewerk van de FBI. Opvallend, want onze regering stelt dat de huidige opsporingsmiddelen ontoereikend zijn. Is dat wel zo?

Het tegendeel blijkt waar: in de digitale wereld is opsporing alleen maar makkelijker geworden. Opsporingsdiensten hebben veel meer sporen tot hun beschikking, niet minder. De opsporingsdiensten tasten helemaal niet in het duister, maar kunnen graaien in een goudmijn. Wat je ook doet op internet, je laat automatisch ontzettend veel sporen achter. Dat geldt voor iedereen, ook voor de slimste criminelen. Het is ontzettend lastig geworden om echt anoniem op internet rond te dolen. Misschien wel onmogelijk.

Dat de marktplaats offline is en de verdachte is gearresteerd, is dan ook te danken aan ouderwets recherchewerk. De FBI kon de verdachte identificeren door slim te zoeken, accountgegevens op te vragen bij websites als Google en Stack Overflow en de gevonden gegevens te combineren. Niet alleen maakte de verdachte fouten, zoals het combineren (cached) van zijn pseudoniem en zijn echte e-mailadres, maar sommige sporen konden gewoon niet voorkomen worden.

En dat is bizar: uit niets blijkt dat de FBI heeft moeten inbreken op computersystemen of andere vergaande bevoegdheden heeft ingezet. De gebruikte opsporingstechnieken en bevoegdheden behoren al lang tot hun arsenaal aan middelen. Sterker nog, sommige van de leads die ze nu hebben gevolgd, hadden net zo goed al een jaar of twee eerder gevolgd kunnen worden. Zo kon de verdachte onder meer geïdentificeerd worden door op zoek te gaan naar de eerste vermeldingen van Silk Road op het internet. Grote kans dat dat leidt tot iemand die bij de opzet van de site betrokken was – en hey, dat was ook zo.

Ouderwets speuren is blijkbaar ook effectief tegen websites die er alles aan doen om buiten het bereik van opsporingsdiensten te blijven. Daarom is het plan van minister Opstelten om de politie te laten inbreken op computers en het verwijderen van gegevens op die computers onbegrijpelijk. Terwijl de risico’s van zo’n bevoegdheid enorm zijn, heeft de minister de noodzakelijkheid van zo’n opsporingsmiddel nooit onderbouwd. Zo’n bevoegdheid zorgt ervoor dat onze computersystemen minder veilig worden, ook is de toepassing van de opsporingsmiddel oncontroleerbaar. Hier is onze volledige analyse.

Het uit de lucht halen van Silk Road toont goed aan dat opsporingsdiensten nu al een goudmijn aan informatie beschikbaar hebben. Voor het opsporen van criminelen is vooral capaciteit voor grondig en doortastend recherchewerk nodig, geen nieuwe bevoegdheden. De minister heeft nu dus zeker wat uit te leggen: waarom zijn de nieuwe bevoegdheden nu precies noodzakelijk? En deze keer graag in meer dan drie zinnen.