Met een overweldigende meerderheid heeft het Europees Parlement het SWIFT-akkoord verworpen. Dit akkoord zou de financiële gegevens van alle Europese burgers doorsluizen naar de Verenigde Staten. Inhoudelijk een goede beslissing, die bovendien politiek historisch genoemd mag worden: het is namelijk de eerste keer dat het Europees Parlement gebruik maakt van zijn versterkte bevoegdheden uit het Verdrag van Lissabon. Maanden hiervoor hadden alle Europese ministers van Justitie nog een tijdelijk SWIFT-akkoord goedgekeurd, één dag voordat het nieuwe verdrag van kracht werd. Zo beschermt het parlement de privacy, en laat het aan regeringsleiders zien dat het serieus genomen moet worden.

Het Europese Parlement heeft het EU-akkoord getorpedeerd met 378 tegen 196 stemmen. Inhoudelijk was er van alles aan te merken op het nieuwste akkoord, op grond waarvan SWIFT, de organisatie die het betalingsverkeer tussen Europese banken regelt, financiële gegevens aan de Verenigde Staten moest overdragen. Bits of Freedom had de bezwaren via Europese koepelorganisatie EDRi al ingebracht. Het is dan ook een goede zaak dat het Parlement heeft tegengestemd: “Door het tijdelijke akkoord nu af te keuren is de kans groter dat in het definitieve akkoord betere waarborgen voor de grondrechten van burgers worden opgenomen”, verklaart VVD-rapporteur Hennis-Plasschaert tegen NRC Handelsblad.

Vanuit politiek perspectief is de stemming nog belangrijker. Eerst kort de achtergrond: het Verdrag van Lissabon maakt een uiterst welkom einde aan de Europese pijlerstructuur, waarin het Europees Parlement alleen volledig mocht meebeslissen als het ging om economische aangelegenheden (Eerste pijler), maar regeringsleiders slechts kon adviseren als het ging over burgerrechten en terrorismebestrijding (Derde pijler). Regeringsleiders, verenigd in de Raad van de Europese Unie, konden tot voor kort min of meer hun gang gaan in deze Derde pijler. Door het Verdrag van Lissabon heeft het Parlement eindelijk de bevoegdheid om mee te beslissen als het gaat om terrorismebestrijding (waar de SWIFT-overeenkomst onder zou vallen) en burgerrechten.

Regeringsleiders zagen de bui natuurlijk al hangen. Precies om deze reden probeerden regeringsleiders het van meet af aan kritische Parlement buitenspel te zetten, door één dag voor de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon het tijdelijke SWIFT-akkoord goed te keuren. Dan zou het Parlement de regeringsleiders dus slechts kunnen adviseren het SWIFT-akkoord met de VS niet te ondertekenen, maar het niet tegenhouden. Het Parlement reageerde furieus en de regeringsleiders bonden vervolgens in. Kort daarna kondigde Europarlementariër Sophie in ‘t Veld (D66) de stemming aan als “de lakmoesproef voor de EU”.

Die proef heeft het Parlement met glans doorstaan. De stemming is niet alleen goed voor privacy, maar heeft ook een gigantische impact op de besluitvorming in Europa. De ontwikkelingen stemmen Bits of Freedom hoopvol voor de toekomst: nu het Verdrag van Lissabon tot leven is gewekt door het Parlement, lijkt de machtsbalans tussen Parlement en de regeringsleiders hersteld en horen wij eindelijk – na al het slechte nieuws uit Europa – weer een privacy-positief geluid uit Brussel. Dat mag best de geschiedenisboeken in.

Afbeelding: “European Parliament (Strasbourg)” van Xaf, uitgebracht onder een Creative Commons Attribution-Non-Commercial-No Derivative Works 2.0 Generic licentie.