In een reactie op vragen van het Europees Parlement vat Edward Snowden de activiteiten van de NSA in Europa samen. Hij staat daarbij uitgebreid stil bij de invloed die de Amerikaanse en Engelse geheime diensten uitoefenen op wetgeving van EU-landen, waaronder Nederland. Bijzonder interessante informatie in het licht van de plannen voor een massale internettap van onze regering. Volgende week verwachten we daar de eerste uitspraken over van het Ministerie van Binnenlandse Zaken.

We hadden eerder al geleerd dat de Britse GCHQ onze regering adviseerde over het uitbreiden van de bevoegdheden van onze geheime diensten. Op basis van de uitspraken van Snowden (pdf) moeten we ons afvragen of de collega’s van de NSA niet ook bij de totstandkoming van het voorstel betrokken waren:

One of the foremost activities of the NSA’s FAD, or Foreign Affairs Division, is to pressure or incentivize EU member states to change their laws to enable mass surveillance. (…)

In recent public memory, we have seen these FAD “legal guidance” operations occur in both Sweden and the Netherlands, and also faraway New Zealand. (…)

Each of these countries received instruction from the NSA, sometimes under the guise of the US Department of Defense and other bodies, on how to degrade the legal protections of their countries’ communications.

Wat heeft de NSA aan een ongerichte tapbevoegdheid in Nederland? Simpel: het maakt toegang tot data van Europese burgers makkelijker. Snowden zegt hierover:

Once the NSA has successfully subverted or helped repeal legal restrictions against unconstitutional mass surveillance in partner states, it encourages partners to perform “access operations.” Access operations are efforts to gain access to the bulk communications of all major telecommunications providers in their jurisdictions (…)

The result is a European bazaar, where an EU member state like Denmark may give the NSA access to a tapping center on the (unenforceable) condition that NSA doesn’t search it for Danes, and Germany may give the NSA access to another on the condition that it doesn’t search for Germans. Yet the two tapping sites may be two points on the same cable, so the NSA simply captures the communications of the German citizens as they transit Denmark, and the Danish citizens as they transit Germany…

Met andere woorden: de NSA helpt landen met het invoeren van een tapbevoegdheid en pikt vervolgens een graantje mee van de verzamelde data. Het zou bizar zijn als onze regering dit zou accepteren. De overheid zou onverdachte burgers moeten beschermen tegen massale surveillance, maar in plaats daarvan lijken ze liever vrolijk mee te doen.

Meer kritiek op tapplannen

Ook vanuit een andere hoek was er vandaag grondige kritiek op de plannen voor de massale internettap. Bart Jacobs, hoogleraar computerbeveiliging, uitte vandaag in de Volkskrant zijn bezwaren tegen het voorstel. Met name het ‘ongerichte’ karakter van de bevoegdheden staan hem tegen:

Waarom is er wereldwijd zoveel onrust ontstaan over de onthullingen van Edward Snowden? Ik denk in essentie omdat ze aantonen dat de Amerikaanse en Britse inlichtingendiensten NSA en GCHQ deze gerichtheid uit het oog verloren hebben. De techniek lijkt ze te benevelen, waardoor ze het gevoel verloren hebben voor wat gepast, geaccepteerd, of zelfs gerechtvaardigd is. (…)

Deze zienswijze dat ongericht opvangen en opslaan zonder daadwerkelijk gebruik geen privacy-schending vormt is enkel op formele gronden verdedigbaar, maar is in de praktijk zeer ongemakkelijk. Het zou betekenen dat ik een camera in uw slaapkamer op mag hangen zolang ik erbij zeg dat de beelden weliswaar bij mij opgeslagen worden, maar niet worden gebruikt. Ik vermoed dat slechts weinigen zullen instemmen.

Het is dan ook volkomen onacceptabel dat de Nederlandse regering überhaupt een ongerichte tapbevoegdheid overweegt. Zoals Jacobs het mooi verwoord:

Terwijl de internationale roep om het beteugelen en inperken van de bevoegdheden van inlichtingendiensten aanzwelt komt in Nederland de adviescommissie Dessens begin december 2013 doodleuk met het voorstel om de bevoegdheden van de Nederlandse diensten juist te verruimen.

Begin volgende week wordt de reactie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken op dit advies van de commissie Dessens verwacht. We zijn dus erg benieuwd of de minister in het licht van deze informatie het advies voor uitbreiding van de bevoegdheden overneemt en zo ja: met welke argumenten hij dat zal verantwoorden.