Een gedurfd experiment bij een eenvoudige vraag: wat gebeurt er als je besluit om iedere vorm van privacy op te geven? Een hele hoop, maar weinig goeds, bleek in de documentairereeks Super Stream Me. We zetten de drie belangrijkste privacylessen op een rij.

Lifestream
Voor de VPRO veranderde programmamakers Nicolaas Veul en Tim den Besten vijftien dagen in een wandelende livestream. Dag en nacht waren de jongens te volgen via de kleine camera’s die ze bij zich droegen. Dus ook tijdens gênante (op de wc), persoonlijke (onder de douche) en intieme (tijdens een date) momenten die je normaal gesproken met bijna niemand deelt. Op de website van het project konden volgers ook constant hun gemoedstoestand, locatie en veel te hoge hartslag zien.

Uitvergroot
Dag en nacht streamen is erg ingrijpend, maar we moeten niet onderschatten hoeveel privacy we de afgelopen jaren al hebben ingeleverd. Vijftien jaar geleden vonden de meesten een mobiele telefoon nog niet nodig. Inmiddels beschikt de oudste generatie over een iPad en zonder Facebook loop je het risico om feestjes of afspraken te missen. Onze hartslag delen we weliswaar nog niet met onze vrienden en volgers, maar inmiddels wel met makers van apps, zonder precies te weten wat daarmee gebeurt.

De grens tussen online en offline is nu nog redelijk zichtbaar, maar zal in de toekomst verder vervagen. Daardoor houd je steeds minder ruimte over waarin je even helemaal afgesloten kunt zijn. In Super Stream Me wordt deze maatschappelijke verandering in de hoogste versnelling gezet. Belangrijke kanttekening: Tim en Nicolaas kozen er heel bewust voor om hun privacy (tijdelijk) op te geven. Normaal wordt die keuze vaak voor jou gemaakt, of sta je er minder uitgebreid bij stil.

Je kunt niet je volledige zelf meer zijn
“Onze persoonlijkheid is net een diamant. Je schuift naar voren welke kant nodig en wenselijk is in een bepaalde situatie” stelt neuropsychiater Theo Compernolle in aflevering twee. Afhankelijk van waar en met wie we zijn, passen we ons gedrag continu aan. Naarmate je meer bekeken wordt en minder controle hebt over wie je bekijkt, wordt het steeds moeilijker om de ‘juiste’ versie van jezelf te zijn.

Met dat probleem sprongen Tim en Nicolaas heel verschillend om. Al op dag één veranderde Nicolaas in een altijd vrolijke, vriendelijke en beleefde versie van zichzelf. Tim besloot zich zo min mogelijk met zijn kijkers bezig te houden en leek zich voor zijn drugsgebruik of zijn naakte lichaam niet te schamen. Telkens sociale grenzen opzoeken en taboes doorbreken maakt je wel erg kwetsbaar en uiteindelijk was Tim degene die het eerste brak. Zonder privacy je volledige zelf zijn, lijkt helemaal geen optie.

Vertrouwenskwestie
Tijdens het experiment nam de bemoeizucht van de kijker steeds verder toe. Via sociale media kregen Tim en Nicolaas constant input van hun volgers en omdat hun locatie openbaar was, kwamen echte fans ook fysiek steeds dichterbij. Maar de drijfveren en de achtergrond van die volgers waren voor Tim en Nicolaas vaak niet zichtbaar. Dat is een probleem dat nu ook al speelt: ons internetgedrag wordt continu gevolgd, maar we weten niet precies door wie. Vooral Tim leek er moeite mee te hebben en werd daardoor steeds wantrouwiger.

Iets te beschermen
Ook als je géén kwaad in de zin hebt, hoeft niet iedereen alles over jou te weten. Sommige informatie kun je beter voor jezelf houden. Bepaalde momenten deel je het liefst alleen met vrienden of familie. En bovenal laat deze documentaire zien: sommige momenten houd je het best helemaal voor jezelf.