Grappig, hoe soms dingen het nieuws van de dag kunnen zijn, maar daarna compleet vergeten lijken. Toen kun je het niet gemist hebben: Europa’s besluit om netneutraliteit te beschermen. Die nieuwe regels zijn zwakker dan die die we in Nederland hadden, maar voor vrijwel alle andere lidstaten is het pure winst. Hoe staat er eigenlijk mee?

Hoewel de nieuwe regels eind vorige maand van kracht zijn geworden, wil dat niet zeggen dat die Europese netneutraliteit ook meteen effectief is. Het samenwerkings­verband van de toezicht­houders in Europa, genaamd BEREC, denkt op dit moment na over de precieze uitleg van die regels. Hoe heeft de wetgever dat-en-dat woord bedoeld en hoe kunnen we die regels zo effectief mogelijk handhaven? De precieze interpretatie van de wettekst door de toezichthouder heeft natuurlijk impact op onze vrijheid, maar de fundamenten staan wel al vast.

Om zich goed te oriënteren op de verschillende invalshoeken heeft BEREC vertegenwoordigers van internet­providers en een kleine delegatie van burgerrechtenorganisaties uitgenodigd om suggesties te doen. Hoewel we graag onze plaats aan die tafel hadden willen claimen, hebben we dat niet gedaan. We waren domweg te druk met de bonte wetsvoorstellen van onze eigen regering (zie hier, hier en hier). Gelukkig kunnen we volledig vertrouwen op het goede werk van onze collega’s van EDRi en Access Now. In hun gesprek met BEREC ging het vooral over de nitty gritty van de wetsartikelen. De belangrijkste aandachtspunten hebben zij, ook namens ons, op papier gezet (samenvatting).

Mede op basis van die gesprekken schrijft BEREC nu een concepttekst over haar handhavings­beleid. Dat concept wordt in juni gedurende een paar weken ter consultatie aangeboden: iedereen mag er op schieten. Op basis van dat commentaar publiceert BEREC dan eind augustus het definitieve handhavingsbeleid. Vanaf dat moment kan er echt niets meer aan de regels worden aangepast. Hoe netneutraliteit wordt toegepast valt of staat vanaf dat moment met de handhaving door de nationale toezichthouders.

Ondanks dat netneutraliteit nu op Europees niveau geregeld wordt, kan de Nederlandse wetgever nog niet helemaal stil zitten. De regels voor netneutraliteit die we de afgelopen jaren in de Telecommunicatiewet hadden staan moeten immers worden geschrapt. De minister heeft net afgelopen week daarvoor een wetsvoorstel naar het parlement gestuurd. De aanpassing is vooral een cosmetische: de Europese regels overschrijven de Nederlandse. Het adviesorgaan van de regering, de Raad van State, vond het wel zorgelijk dat de regering “geen aandacht besteedt aan de verschillen tussen het bestaande en het nieuwe regime en de gevolgen daarvan voor eindgebruikers en aanbieders.”

En wij kunnen het ons zeker niet veroorloven stil te zitten. Wij zullen onze nationale toezichthouder, de ACM, scherp in de gaten houden, want zonder effectieve handhaving hebben we helemaal niets aan een wettelijke bescherming van netneutraliteit. Los daarvan inventariseren we ook waar de Europese regels tekort schieten. Als blijkt dat providers misbruik maken van de loopholes, dan gaan we de Europese Commissie overtuigen dat scherpere regels nodig zijn.