Baanbrekend! De hoogste Europese rechter oordeelde vandaag dat het ongericht bewaren van gegevens over het communicatiegedrag en de locatie van alle burgers écht niet kan. Deze uitspraak is de doodsteek voor het toch al gehavende Nederlandse bewaarplichtvoorstel.

De uitspraak van het Europese Hof van Justitie is opvallend hard: de rechters zeggen eigenlijk letterlijk dat, met de Europese regels en verdragen in het achterhoofd, er geen nationale wetgeving voor het opsporen van terroristen en criminelen is geoorloofd waarbij ongericht (en dus massaal) gegevens over de locatie en het communicatiegedrag van alle gebruikers van elektronische communicatie wordt bewaard. Anders gezegd: een verplichting tot het bewaren van dat soort gegevens op zichzelf is geen probleem zolang het maar gericht gebeurt. Hier vind je het persbericht en de uitspraak.

Nederlandse bewaarplicht
Zoals je weet heeft het kabinet een maand of twee geleden een voorstel voor de herintroductie van de Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens naar de Tweede Kamer gestuurd. Dat voorstel is op een aantal punten verbeterd ten opzichte van de eerder door Nederlandse rechters buiten werking gestelde Wet bewaarplicht. Maar de wijzigingen van het kabinet bemoeilijken alleen de toegang tot de gegevens en gaan niet over de verplichting tot het bewaren zelf. Wij zeiden daarover: de verbeteringen zijn welkom, maar lossen het fundamentele probleem van de wet niet op. De communicatie van onschuldige burgers wordt namelijk nog steeds opgeslagen. De Europese rechters laten het kabinet geen keuze: zolang dat fundamentele probleem niet is opgelost, is de wet niet toegestaan.

Rechters trekken het breder dan privacy
De rechters maken ook andere interessante opmerkingen. De rechters stellen bijvoorbeeld dat hoe groot het belang van de strijd tegen terrorisme ook is, dat gegeven nooit op zichzelf een rechtvaardiging voor een bewaarplicht kan zijn. Ook maken de rechters duidelijk dat zo’n ongerichte bewaarplicht niet alleen inbreuk maakt op het recht op respect voor je privacy, maar ook op jouw vrijheid van meningsuiting. Ook deze rechters maken eindelijk weer eens duidelijk: gegevens over de communicatie, de zogenaamde meta-data, zijn net zo gevoelig als de inhoud van die communicatie. Nog een interessant punt: als de politie de over jouw bewaarde gegevens opvraagt, moet ze je daarna zo snel mogelijk daarover informeren.

Kortom: weer eens een baanbrekende uitspraak over een verplichting tot het ongericht bewaren van gegevens over het gebruik van elektronische communicatie. Het is jammer dat de laatste tijd steeds vaker de Europese rechters er aan te pas moeten komen om de verzamellust van regeringen van de lidstaten in toom te houden. Maar als dat is wat nodig is, so be it.