In IJsland is onlangs het Icelandic Modern Media Initiative (IMMI) aangenomen. Het IJslandse parlement stelt concrete maatregelen voor om de uitingsvrijheid van klokkenluiders, journalisten en hun bronnen te beschermen. Het initiatief is mede aangezwengeld door klokkenluidersite Wikileaks.

De nieuwe IJslandse resolutie dient als basis voor concrete wetgeving die de komende tijd moet worden uitgewerkt en aangenomen. De bedoeling is dat de beste wetgeving uit verschillende landen wordt gecombineerd, om zo een veilige haven te creëeren voor partijen zoals uitgevers, journalisten, nieuwe mediabedrijven, klokkenluidersites en hostingproviders.

De resolutie bevat een scala aan voorstellen en een deel is ook voor Nederland interessant. Een selectie:

• Het IJslandse parlement wil de uitzonderingen op het “mere conduit“-beginsel helderder omschrijven. Dit beginsel komt erop neer dat dienstverleners die enkel als doorgeefluik van informatie fungeren, niet aansprakelijk zijn voor de doorgegeven informatie. Er zijn echter uitzonderingen op dit beginsel. Brein probeert die uitzondering bijvoorbeeld in te roepen om te zorgen dat Ziggo de doorgifte van The Pirate Bay gaat blokkeren. In het wetsvoorstel zouden deze uitzonderingen duidelijker worden omschreven, om te voorkomen dat het mere conduit-beginsel wordt ondergraven.
• Ook zijn de indieners voorstander van een nieuwe regeling voor de proceskosten in zaken waar de gedaagde een beroep doet op de uitingsvrijheid. In Nederland geldt al in intellectuele eigendomszaken (zoals zaken over auteurs- of merkenrecht) een kostenveroordeling voor de werkelijke proceskosten, zij het dat excessieve declaraties gematigd worden. Voor zaken over uitingsvrijheid geldt dit echter nog niet: de winnaar krijgt een vast bedrag van rond de EUR 2.000 vergoed, terwijl advocatenkosten vaak veel hoger zijn. Door de eiser te veroordelen in de werkelijke kosten als hij een rechtszaak verliest, kan worden voorkomen dat rechtszaken strategisch worden ingezet om journalisten de mond te snoeren.
• De indieners bepleiten daarnaast inperking van de IJslandse wet bewaarplicht. De Europese bewaarplicht is controversieel en komt steeds meer onder druk te staan. Ook in Nederland is een herziening van de Wet bewaarplicht nodig, gelet op de duidelijke grenzen die het Duitse constutionele hof onlangs stelde aan deze regels.
• Tot slot bepleiten de indieners sterkere bronbescherming van journalisten in IJsland. Dat is ook in Nederland van belang. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens concludeerde in 2007 al dat Nederland het grondrecht op uitingsvrijheid heeft geschonden door een journalist van Sp!ts (Voskuil) te gijzelen, omdat hij zijn bron niet wilde onthullen. Het kabinet heeft mede naar aanleiding hiervan in 2008 een concept-wetsvoorstel voor bronbescherming van journalisten (PDF) gepubliceerd; die wet zal mogelijk dit jaar in het parlement worden geïntroduceerd en moet bronnen en journalisten beter beschermen.