Goed journalistiek speurwerk bracht aan het licht dat de politie en het openbaar ministerie regelmatig nieuwssites onder druk zetten om de identiteit prijs te geven van reagerende bezoekers. Zonder gerechtelijk bevel, terwijl de wet dit wél verlangt. Na kamervragen antwoordt de verantwoordelijke minister dat ook opsporingsdiensten zich aan de wet moeten houden. Is ‘reaguren’ nu weer veilig?

Nu.nl, geenstijl.nl, joop.nl, crimesite.nl – al deze Nederlandse nieuwssites krijgen geregeld te maken met bluffende politie, bericht Webwereld. Opsporingsdiensten verlangen dan de ip-adressen – een uniek soort telefoonnummers op internet – van iedereen die op nieuwsberichten reageren. En bij weerstand van de nieuwssites laten de opsporingsdiensten vaak niet meer van zich horen. Deze sleepnet-tactieken van de opsporingsdiensten hebben we al een aantal keren bekritiseerd, met name toen bekend werd dat de Culemborgse Courant weigerde de ip-adressen van haar bezoekers af te geven.

Politie en justitie bluffen en haken af, omdat dit soort vorderingen gebaseerd moeten worden op artikel 126nc en artikel 126nd van het Wetboek van Strafvordering. In deze wetsartikelen staat de bevoegdheden en criteria voor het vorderen van gegevens uit gegevensbestanden nauwkeurig omschreven. De Officier van Justitie mag pas overgaan tot het opvragen van de gegevens na een afweging van de belangen van de opsporing (politie en justitie),  degene op wie de gegevens betrekking heeft (de bezoeker) en de derde (de pers). Gemakzuchtig de telefoon oppakken en op de bluf sleepnetten uitgooien naar ip-adressen is dus niet bepaald in lijn met de wet. Om maar te zwijgen van de dreigementen, die er blijkbaar aan te pas komen.

De stevige kritiek op de sleepnetten van opsporingsdiensten neemt toe, ook uit de hoek van de Nederlandse Vereniging van Journalisten. Mensen moeten namelijk het recht hebben om anoniem op nieuws te reageren. VDD-Kamerleden Hennis-Plasschaert en Van der Steur stelden kamervragen. Waar het vorige kabinet nog de opvatting was toegedaan dat reaguren je verdacht maakt, schrijft (PDF) minister Opstelten dat opsporingsdiensten slechts op basis van een expliciete wettelijke vorderingsbevoegdheid ip-adressen mogen opvragen.

Het is goed dat de opsporingsdiensten zijn teruggefloten en dat de minister wijst op de sterke jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens als de persvrijheid en het open publieke debat in het geding is. Die jurisprudentie zal nu meegenomen worden in nieuwe richtlijnen voor opsporingsdiensten, belooft de minister. Want de wet geldt voor iedereen, ook voor de opsporingsdiensten.

Nu reaguren weer veilig lijkt, roepen wij jullie op om je uit te leven in de comments. Bits of Freedom belooft je ip-adres niet af te geven aan bluffende opsporingsdiensten.