De politie heeft eerder een internetfilter voor afbeeldingen van seksueel misbruik van kinderen opgetuigd. Onderzoekers van het eigen ministerie vonden dat toen, drie jaar geleden, onwettig. De politie werkt nu mee aan proef met een nieuw filter. Kan dit filter wel door de beugel?

De politie doet veel en ontzettend belangrijk onderzoek naar de makers en verspreiders van afbeeldingen van seksueel misbruik van kinderen. Alle afbeeldingen die de politie tegenkomt, worden opgeslagen voor later onderzoek. Om die verzameling snel digitaal te kunnen doorzoeken heeft de politie een cryptografische samenvatting van elk van de afbeeldingen gemaakt.

Websites waar gebruikers veel plaatjes uploaden, zoals TwitPic, Flickr en MobyPicture, kunnen die plaatjes nu tegen dat overzicht houden. Het idee is best simpel. Zodra je een afbeelding upload maakt de website daar vliegensvlug een samenvatting van. In technisch jargon heet die samenvatting een ‘hash’. Die samenvatting wordt vervolgens opgezocht in het overzicht van de politie. De upload wordt geweigerd als de ‘hash’ die van een bekende afbeelding blijkt te zijn. De proef met dit filter werd vorige maand gelanceerd. Maar is deze opzet wel zo goed?

Behalve in onze grondwet hebben we de vrijheid van meningsuiting ook in het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (‘EVRM’) opgenomen. Die vrijheid om te publiceren en te lezen wat je maar wilt is heel erg belangrijk. Daarom hebben we in dat verdrag ook afgesproken dat de overheid die vrijheid alleen onder bepaalde voorwaarden mag inperken. Zo moet het beknotten van de vrijheid van meningsuiting in de wet zijn vastgelegd en ‘in een democratische samenleving noodzakelijk’ zijn.

De beslissing wat jij mag publiceren is zo’n inperking. Bij dit filter wordt door de politie bepaald welke plaatjes worden geweigerd en welke niet. Immers, het overzicht met de bekende afbeeldingen van seksueel misbruik van kinderen wordt (terecht!) beheert door de politie. Daar komt ook nog eens bij dat niemand kan controleren welke afbeeldingen door de politie op de lijst worden opgenomen. De politie besluit dus wat mag en wat niet mag, zonder dat de politie daar in een wet de bevoegdheid voor heeft gekregen. En dat is dus in strijd met het EVRM. Het is ook heel iets anders dan in het projectplan (PDF, p. 6) is verwoord: “De politie is zodoende geen partij in het filteren.”

Seksueel misbruik van kinderen is bijzonder schokkend en vraagt daarom juist om oplossingen die doordacht zijn. Dat geldt altijd, of de oplossing nu een inbreuk op grondrechten met zich mee brengt of niet. Drie jaar geleden kon het filter niet door de beugel omdat het niet in de wet was vastgelegd. Dat nu in de voorbereiding van deze nieuwe proef zo gemakkelijk over hetzelfde punt is gestapt, geeft te denken. Half maart, als deze proef is afgelopen, moet in de evaluatie hier zeker aandacht voor zijn.

Het projectplan is door het politiekorps Midden en West Brabant openbaar gemaakt na een verzoek op grond van de Wet openbaarheid van bestuur van Bits of Freedom.