Als internetgebruiker laat je online vaak een spoor van data achter, dat is bijna onvermijdelijk. Niet alleen Google en Facebook, maar bedrijven uit vrijwel alle sectoren én overheden gebruiken die gegevens om van mensen profielen te maken. Aan de hand van zo’n profiel wordt gedrag voorspeld én beïnvloed. Bits of Freedom kijkt daar zeer kritisch naar.

Wat speelt er?

Op basis van jouw profiel worden bepaalde opties wel of juist nietHoe betrouwbaar vindt Facebook jou? Zo kom je erachter aangeboden. Informatie wordt aan jou gepresenteerd of juist bij jou weggehouden. Het doelFacebook is er niet voor jou. Facebook is er voor de adverteerders. is om je gedrag te sturen, zodat je langer op een website blijft of bepaalde uitgaven doet, bijvoorbeeld. Dit ondermijnt jouw vrijheid om ongehinderd je gedachten te vormen en eigen keuzes te maken. Dit raakt jou als individu, maar beïnvloedt ook de samenleving.

Het is super ondoorzichtig wat bedrijven of overheidsinstanties van jou weten. Ze verzamelen de informatieJouw betaalgedrag gereduceerd tot statistische werkelijkheid die jij achterlaat of kopen jouw profiel bij een ander bedrijf. Het geeft hen invloed op jouw leven, terwijl jij je amper aan hun methodes kunt onttrekken. Onze afhankelijkheid van digitale diensten neemt alleen maar toe, zowel thuis als op school als op het werk. Je onttrekken betekent steeds meer dat je jezelf buiten de samenleving plaatst.

Transparantie
Jij wordt steeds transparanter voor bedrijven en overheidsinstanties. Tegelijkertijd opereren zij juist steeds ondoorzichtigerZijn jouw keuzes nog echt jouw keuzes?. We weten te weinig wat er achter de schermen gebeurt, welke belangen een rol spelen en wat de gevolgen zijn voor jou en voor de samenleving. Die ondoorzichtigheid maakt het ook bijzonder moeilijk om bedrijven en overheidsinstanties ter verantwoording te roepen. Het is daarom ook slecht voor onze democratie en rechtsstaat.

Discriminatie
Gegevens over jou en je gedrag tonen maar een beperkt deel van wie je werkelijk bent. Het verzamelen en analyseren van de informatie over jou is bovendien mensenwerkDe computer is ook maar een mens. Daar komen dus onvermijdelijk fouten en vooroordelen bij kijken. Maar wat als je daardoor in het verkeerde hokje bent gestopt of wordt gediscrimineerd? Het is heel moeilijk om daar iets tegen te doen. Dit probleem wordt versterkt door het enorme, maar onterechte, vertrouwen dat veel mensen en instanties hebben in ‘data’.

Wat doet Bits of Freedom?

Bits of Freedom wil dat mensen online kunnen zijn zonder dat hun gedrag voortdurend wordt bestudeerd en gemanipuleerd. De overheid mag je nu gelukkig niet meer dwingen te accepteren dat jouw bezoek aan een overheidssite door andere partijen wordt gevolgd. Je moet cookies kunnen weigerenDoorbreek de trackingmuur. Wij vinden dat zo'n regel moet gelden voor álle diensten die betaald worden met belastinggeld. Maar ook voor organisaties die een belangrijke rol in onze samenleving hebben, zoals ziekenhuizen, scholen, zorgverzekeraars, banken en internetproviders. Bits of Freedom wil zo’n verbod in Europese regels vastgelegd krijgen. En zou het niet mooi zijn dat als je betaald hebtVolkskrant laat je dubbel betalen: met geld én gedrag voor een dienst, je niet toch nog met behulp van cookies en trackers door derden wordt gevolgd?

Computer says no?
Bits of Freedom wil dat voor jou helder is hoe bedrijven en overheidsinstellingen tot beslissingen komenZeg ‘nee’ tegen ‘computer says no’ die jou raken. Ook als deze beslissingen geautomatiseerd zijn genomen. Je moet kunnen weten dát een beslissing is genomen, waarop die is gebaseerd en welke afwegingen zijn gemaakt. We knokken daarom voor een ruime interpretatie van het recht op inzage. Daarnaast moet er een goede manier zijn om beslissingen aan te vechten.

Big Data
Het gebruik van grote hoeveelheden gegevens (‘big data’) kent positieve toepassingen, maar de schaduwzijdePrivacyzorgen over big data-toepassingen bij de overheid wordt onvoldoende belicht. Omdat de verwerkte data door mensen zijn verzameld, en menselijk vooroordelen en beperkingen daarin doorwerken, kan het leiden tot onterechte verdachtmakingen. Dat kan grote gevolgen hebben voor individuen of groepen mensen. Bits of Freedom brengt onder de aandacht dat geautomatiseerde beslissingen vaak fouten bevatten. Aandacht ervoor is een eerste stap naar maatregelen om fouten te voorkomen of ondervangen.

AVG/GDPR
In 2012 werd begonnen met het ontwerpen van nieuwe, Europese regels om persoonlijke gegevens te beschermen. De Algemene verordening gegevensbescherming (Avg), in het Engels de General Data Protection Regulation (GDPR), moest verouderde wetgeving vervangen. Toen dit onderwerp voorlag in het Europees Parlement stak een ongeëvenaarde lobbystorm op. Grote, vaak Amerikaanse bedrijven als Facebook, Google, Amazon, eBay, Yahoo en Microsoft deden er alles aan om deze wet tegen te houden. Eurocommissaris Viviane Reding noemde het de meest agressieve lobbycampagne die ze ooit had meegemaakt.

Overwinning
Bits of Freedom bood, samen met andere Europese burgerrechtenorganisaties, weerstand tegen de poging van deze bedrijven om Europarlementariërs aan hun kant te krijgen. Wij moesten de volksvertegenwoordigers er juist van overtuigen dat datalekken echt gevaarlijk zijn, en dus verplicht gemeld moeten worden. Dat het geen goed idee is om burgers zonder toestemming online te volgen en te profileren. En dat het belangrijk is om niet meer gegevens over mensen op te slaan dan noodzakelijk. Uiteindelijk is de Avg in 2016 aangenomen en in 2018 in werking getreden. De wet is verre van perfect, maar we hebben echter wel de meest belangrijke elementen van gegevensbescherming in Europa gered. Daarmee behaalden we een grote overwinning in jouw belang als internetgebruiker.

My Data Done Right
Bits of Freedom ontwikkelde in 2018 een tool, My Data Done RightMy Data Done Right, die jou in staat steltEis je recht op: krijg inzage in je profiel om met deze wet in de hand bij bedrijven en instellingen alle informatie op te vragen die zij over jou hebben. Zodra jij weet wat zij over jou weten, heb jij het recht om te eisen dat zij jouw gegevens verwijderen, veranderen of overdragen. Bovendien geeft het ons meer inzicht over hoe bedrijven en instellingen te werk gaan. Als we iets zien dat ons niet bevalt, kunnen we hen aanspreken, een politieke lobby inzetten om de regels aan te scherpen of samen met jullie in actie komen voor beter beleid. Ondertussen hebben tienduizenden mensen al meer grip op hun privacy gekregen met de tool en is My Data Done Right in meerdere talen en tientallen Europese landen beschikbaar.