In deze aflevering spreken we met Nadia en Rejo over de verkiezingsuitslag en de mogelijke gevolgen op digitale onderwerpen. De PVV is natuurlijk de grootste geworden. Zij onderschreef het digitale stembusakkoord niet, maar NSC en Groenlinks-PvdA wel. Gezamenlijk hebben zij meer zetels dan de PVV. Het blijft moeilijk te voorspellen wat er gaat gebeuren. Wat we wél weten, is dat het nieuwe kabinet digitale zaken niet uit het oog moet verliezen. Evelyn tipt Inge een aflevering van de podcast 'A slight change of plans'Je luistert de podcast hier., over verschillende vormen van empatie.

De Tweede Kamerverkiezingen zijn geweest. We richten onze schijnwerpers het hele seizoen op de dringende digitale vraagstukken die in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen en in de periode van formatie spelen.

Toonaangevend in 'foute' algoritmen

Nederland is de afgelopen jaren toonaangevend geweest in missers met kunstmatige intelligentie en algoritmen. Nadia noemt een aantal voorbeelden: racistisch algoritmegebruik door het ministerie van Buitenlandse Zaken bij visumaanvragen, discriminerende risicoprofilering door gemeenten, discriminerende algoritmen door DUO, het toeslagenschandaal en ga zo maar door.

Wat er in de toekomst nodig is om dit soort grote fouten te voorkomen? Nadia: "Een kritische en ethische blik op wetsvoorstellen door de organen die daar wat over te zeggen hebben, dus de Eerste en Tweede Kamer." Daarnaast moeten de Raad van State en andere adviesorganen toezicht houden, zoals de Autoriteit Persoonsgegevens. "En natuurlijk moeten rechters de fundamenten van onze rechtsstaat voor ogen houden," aldus Nadia. Evelyn vult aan: "We hebben het steeds in abstracte zin over overheden, maar het gaat natuurlijk om individuele mensen op verschillende plekken. Ze staan als ambtenaar voor bepaalde keuzes en kunnen daarin dus ook elke keer het juiste doen."

Jarenlange illegale surveillancepraktijken

Rejo legt uit dat er de afgelopen jaren ook fouten zijn gemaakt op andere gebieden. Zo hebben de geheime diensten en de NCTV zich niet aan de wet gehouden. Zij hebben zich ten onrechte in de privésfeer van burgers gemengd. "Het is daarbij belangrijk om steeds naar het grote plaatje te kijken. Stel dat de politie een nieuwe set gegevens mag verzamelen, dan kijken we naar de waarde van die set voor hun werk en dan denken we: tja, daar kan de politie inderdaad nét iets meer zaken mee oplossen. Maar eigenlijk moet je dat zien binnen het grotere geheel en dus ook denken aan de gegevens waar de politie nu al toegang toe heeft. Dan wordt de inbreuk een stuk groter en dat moet je niet willen," aldus Rejo.

De overheid schendt grondrechten

Wat we in het maken van die fouten helaas niet veel hebben gezien, is dat hiervan geleerd wordt. Er worden geen andere keuzes gemaakt en er worden geen mensen — of die nou bestuurders of hoge ambtenaren zijn — verantwoordelijk gehouden. "We moeten kijken naar mogelijkheden buiten de Tweede Kamer en de overheid. Dus toezichthouders moeten écht een flinke stap naar voren doen. De tijd van bewustwording creëren, is voorbij. Het is tijd voor daadkracht en handhaving," zegt Nadia.

Hoop voor de rechtsstaat

Hoewel er bezorgdheid is over de PVV als grootste partij in het toekomstige kabinet, wijst Evelyn erop dat andere grote partijen, zoals NSC, de rechtsstaat juist willen versterken. "NSC heeft als een van hun speerpunten het inperken van overheidssurveillance. Wanneer heb je dat nou voor het laatst echt als agendapunt bij een politieke partij gezien? Ik niet. Ook niet bij de partijen die de afgelopen jaren zogenaamd wel aan de kant van de rechtsstaat stonden."

Volg ons op de voet...

Let op! Nu volgen linkjes naar Big Tech!

Volg jij Bits of Freedom al? Bijvoorbeeld op Twitter X, Instagram of LinkedIn?
De podcast vind je in jouw favoriete podcastapp. Bijvoorbeeld op Spotify of Apple Podcasts.

Wil je niks te maken hebben met Big Tech? Abonneer je dan gewoon op onze podcastnieuwsbrief: