In de tweede aflevering van de Bits of Freedom podcast special 'op de werkvloer' kijken Martijn, Inge en Nico naar Software & Tech. Hoe kies je als ondernemer of bedrijf de juiste tools die zowel gebruiksvriendelijk als privacyvriendelijk zijn? En hoe zorg je ervoor dat je medewerkers deze tools ook écht gaan gebruiken? We vertellen hoe wij dat doen, delen tips, zijn ook eerlijk over de beperkingen en zien kansen voor de toekomst!

Wat is privacyvriendelijke software & tech?

Bij privacyvriendelijke software & tech heb je eigenaarschap over je data. Je kunt ervan uitgaan dat de tool waar jij je bestanden in typt of de smartphone waar jij je collega mee bericht, geen verbinding maakt met externe derde partijen. Jouw gegevens worden dus niet met anderen gedeeld. Zo weet je zeker dat jouw werk niet wordt verkocht om reclame te maken óf dat jouw code uiteindelijk zijn weg vindt in het ondoorzichtige web van generatieve AI. Ook heb je geen last van een zogenaamde lock-in: je kunt eenvoudig informatie importeren én exporteren uit de tool en je zit dus niet vast aan een bepaalde omgeving.

Open source en Big Tech

Een veelgebruikte term in relatie tot privacyvriendelijke software & tech is open source. Dit wil zeggen dat je de broncode van de gebruikte tools kunt lezen en inzien. Belangrijk, want om zeker te zijn dat de tool de dingen doet die het zegt te doen, en dus inderdaad privacyvriendelijk opereert, moet je kunnen zien en controleren hoe de tool werkt. Je zou kunnen stellen dat alle privacyvriendelijke tools per definitie open source zijn. Het omgekeerde is echter niet het geval; open source garandeert niet dat de tool privacyvriendelijk te werk gaat. Bij Big Tech bedrijven (Meta, Google, Microsoft, etc.) is open source bijvoorbeeld ook steeds meer de norm, vanwege de vele voordelen op het gebied van veiligheid en stabiliteit. Dit verandert echter nog niks aan hun verdienmodel, dat gebaseerd is op het verkopen van de gegevens van hun gebruikers.

Praktische tips

Martijn deelt in de aflevering al een paar tips voor ondernemers. We zetten ze voor je op een rijtje en hebben er nog een paar toegevoegd.

1. Ga op zoek naar alternatieven
Big Tech maakt het vaak heel makkelijk om met een paar clicks een volledig werkende set van tools te krijgen die je werk vergemakkelijken én vaak gebruiksvriendelijk werken. Toch is het vaak niet ingewikkeld om een passend, privacyvriendelijk alternatief te vinden voor jouw vraagstuk. De website AlternativeTo.netGa naar de website van AlternativeTo. helpt je hierbij. Zoek bijvoorbeeld op de naam van de tool die je wilt vervangen en voeg daar open source of andere tags die jij belangrijk vindt aan toe om alternatieven te krijgen.

2. Klein beginnen
Als je privacyvriendelijker wilt werken, hoef je niet direct alle software die je gebruikt in één keer te vervangen. Misschien kies je er bijvoorbeeld wel voor om Microsoft Office te vervangen voor Libre OfficeGa naar de website van LibreOffice., een pakket dat op een zeer vergelijkbare manier werkt. Open source en waarschijnlijk ook nog eens een stuk voordeliger.

3. Hosting in eigen beheer (of juist niet)
Je kunt een eigen server in je kantoor neerzetten om jouw bestanden, software en tech privacyvriendelijk te hosten. Uiteraard is dit niet voor alle ondernemers haalbaar.
Je eigen server onderhouden vergt veel tijd en kennis, en neemt veiligheidsrisico's met zich mee. Gelukkig zijn er ook andere oplossingen die je weghouden bij Big Tech, maar waarbij je de technisch ingewikkelde zaken alsnog uitbesteed op een privacyvriendelijke manier. Zo zijn er veel bedrijven waar je cloud services of samenwerkpakketten kunt afnemen. Wij hebben onze servers ondergebracht bij BITGa naar de website van onze bedrijfsdonateur BIT.. Zij zorgen ervoor dat onze bestanden veilig zijn opgeslagen, back-ups worden gedraaid en dat onze servers up to date blijven, en dat alles binnen Nederland.

4. Houd er rekening mee dat je misschien niet alles kan vervangen
Voor sommige toepassingen en werkwijzen is het vooralsnog helaas erg moeilijk om een alternatief te vinden dat volledig privacyvriendelijk opereert én voldoende gebruiksgemak biedt. Het kan bijvoorbeeld lastig zijn om te werken met andere bestandsformaten of apps dan de rest van je werkveld. Ook kan het zijn dat het door jou gevonden alternatief simpelweg niet aan de verwachtingen voldoet. Meer dan je best, kun je op dat moment niet doen.

5. Kijk regelmatig naar alternatieven
De wereld van privacyvriendelijke software en tech is continu in ontwikkeling. Met name op het gebied van gebruiksgemak worden enorme sprongen gemaakt. Vaak komt dit omdat een enorm actieve gebruikerscommunity gelooft in deze tools en hun best doet om ze beter te maken en aan te passen aan de nieuwste eisen. Daarnaast zijn open source alternatieven vaak gratis of goedkoper dan Big Tech alternatieven. Bovendien zit je niet vast aan de omgeving van een bepaald product, de eerder genoemde lock-in, waar je niet meer uit komt. Tenslotte kan je er als bedrijf goed op toezien dat je werkproduct niet achter je rug om wordt gebruikt, zonder dat jij daar baat bij hebt of invloed op kan uitoefenen. Onder het kopje Handige linkjes delen we een aantal van onze eigen favorieten.

6. Ruim tijd in voor het selectieproces
Het is belangrijk dat je genoeg tijd inruimt om een goede tool te selecteren, alvorens je deze in gebruik neemt. Stel een eisenlijst op met datgene wat jij echt belangrijk vindt. Heb je een mogelijk geschikte kandidaat gevonden? Ga dan, samen met je collega's, aan de slag om te kijken of deze tool echt bij jullie past. Doet de tool wat wordt beloofd? Hoe staat het met het gebruiksgemak? Is de documentatie op orde? Is er een actieve community van gebruikers?

7. Kijk naar anderen
Je hoeft het wiel niet zelf opnieuw uit te vinden. Er zijn veel bedrijven en organisaties die al werken met privacyvriendelijke open source software en tech! Bij Bits of Freedom zijn we hier natuurlijk ook erg mee bezig, hieronder vind je onze favorieten en een paar andere handige linkjes om je op weg te helpen.

Handige linkjes

Bij Bits of Freedom zijn we erg bewust bezig met het zoveel mogelijk werken met privacyvriendelijke open source tools. We noemen hier een paar van onze favorieten:

Mattermost
Dit is een open-source, zelf-hostbare samenwerkingstool voor interne communicatie binnen organisaties. Je kan bijvoorbeeld bestanden delen, chatten met collega's, informatie delen in kanalen en het heeft tal van integraties. Ook is het sinds kort mogelijk om via Mattermost onderling te bellen. Het is een goed alternatief voor bijvoorbeeld Slack of Microsoft Teams.

Nextcloud
Open-source en in eigen beheer te hosten, maar eventueel ook via een externe partij, onafhankelijk van Big Tech, aan te schaffen. Binnen Nextcloud kan je makkelijk bestanden delen, opslaan en in bestanden samenwerken. Via hun app-store en plug-ins is het goed uit te breiden en is eigenlijk de hele Google Suite, inclusief Google Drive, te vervangen.

LibreOffice
Wij typen en calculeren al jaren heerlijk in LibreOffice. Dit open-source alternatief voor Microsoft Office of Google Docs werkt zeer prettig, wordt onderhouden door een actieve community en is ook nog eens zeer gebruiksvriendelijk.

Meekijkvrij.nl
Misschien gebruik je voor je kleine bedrijf wel een 'gratis' e-mailadres zoals Gmail. Door veel van deze grote e-mailproviders worden jouw gegevens geanalyseerd en gecombineerd en soms wordt ook jouw profiel verkocht voor advertenties. Wij krijgen een onprettig gevoel bij het feit dat er bij zo'n dienst met je wordt meegekeken. Als donateur van Bits of FreedomDoe vandaag nog een donatie of word vaste donateur! krijg je vanaf € 10,00 per maand een gratis @meekijkvrij.nl adres die wordt gehost door een provider die niet geïnteresseerd is in de inhoud van jouw mail. Dit wordt geregeld door Soverin.netLees meer op de webiste van Soverin. waar je ook terecht zou kunnen wanneer je als klein bedrijf of zzp'er liever via je eigen domein e-mail ontvangt.

AlternativeTo
En: we noemden het hierboven al even, maar AlternativeTo is een hele handige site om alternatieven te vinden voor al je veel gebruikte tools of user cases. Via Browse all apps kan je heel makkelijk klikken door alle verschillende categorieën en zien welke kenmerken elke tool bezit. Je vindt hier overigens niet alleen open source alternatieven, maar ook de Big Tech oplossingen, zodat je makkelijk kan vergelijken.

Volg ons op de voet...

Let op! Nu volgen linkjes naar Big Tech!

Volg jij Bits of Freedom al? Bijvoorbeeld op Twitter, Instagram of LinkedIn?
De podcast vind je in jouw favoriete podcastapp. Bijvoorbeeld op Spotify of Apple Podcasts.

Wil je niks te maken hebben met Big Tech? Abonneer je dan gewoon op onze podcastnieuwsbrief: